بهترین کتاب ها برای آشنایی با فرهنگ و تاریخ سیاه پوستان

پس از کشته شدن جورج فلوید (George Floyd)، جنبش‌های اعتراضی زیادی در سراسر جهان به راه افتاد که با شعار «جان سیاه پوستان ارزشمند است» (Black Lives Matter) به خیابان ریخته و علیه اقدامات نژادپرستانه تظاهرات کردند. این تظاهرات که در کشورهایی چون آمریکا و انگلیس شدت بیشتری داشتند، تا جایی پیش رفتند که حتی مجسمه‌های چهره‌های تاریخی ملی طرفدار برده‌داری را سرنگون ساختند. پرسشی که بیش از همه در ذهن مردم وجود داشت این بود که چطور با گذشت قرن‌ها از اتمام رسمی برده‌داری، همچنان حقوق رنگین‌پوستان به سادگی نقض شده و تبعیض‌های اجتماعی مربوط به نژاد تماما از میان نرفته‌اند؟ پرسش‌هایی از این دست باعث شد که پس از آن واقعه، کتاب‌های بسیاری در فضای مجازی و رسانه‌های جمعی در رابطه با تاریخ و فرهنگ سیاه پوستان معرفی و بازنشر شوند. در این مطلب ده کتاب پیشنهادی از چهره‌های مشهور سیاه‌پوست همچون دو هاینس (Dev Hynes)، ژانت ماک (Janet Mock)، ترور نوآه (Trevor Noah)، کهیند وایلی  (Kehinde Wiley) و مارلون جیمز (Marlon James) را معرفی می‌کنیم که ابعاد مختلفی از تاریخ و فرهنگ نزادپرستی را به تصویر می‌کشند.

-رمان Swing Time

زیدی اسمیت (Zadie Smith) از نویسندگان جوان و محبوب بریتانیایی است که در رمان زمان رقصیدن داستان دو دختر دورگه سیاه-سفید را بازگو می‌کند که در کلاس رقص با یکدیگر آشنا شده‌اند. تریسی، پدری سیاه‌پوست و مادری سفیدپوست دارد. راوی اول شخص داستان نیز که نامش تا انتها برده نمی‌شود، مادری جامائیکایی و پدری سفیدپوست. داستان به رابطه دوستی این دو دختر در دوران تحصیل و پس از آن پرداخته و در این میان بخشی از مسائلی را که سیاه پوستان در جامعه با آن روبه‌رو هستند، به تصویر می‌کشد.

-کتاب Coltrane on Coltrane: The John Coltrane Interviews

کتاب کولترین از زبان کولترین، مجموعه‌ای از مصاحبه‌های ساکسیفونیست معروف آمریکایی، جان کولترین (John Coltrane) است که توسط کری دویتو  (Chris DeVito) تهیه و تنظیم شده‌اند. زبان اصلی کولترین موسیقی بود، نوایی بخصوص و منحصربه فرد که از وجودش سرچشمه می‌گرفت و بر دنیای پس از او اثری عمیق برجای گذاشت. در این کتاب برای نخستین بار کولترین با استفاده از کلمات از مسائل ریز و درشت زندگی خود و افراد الهام‌بخشی که با آن‌ها ملاقات کرده سخن می‌گوید. این مجموعه تمامی مصاحبه‌های کولترین را، منتشر شده و نشده، در هر قالبی، در بر می‌گیرد و منبع بسیار خوبی برای آشنایی با روحیات این هنرمند محبوب و جهان پیرامون او به عنوان یک سیاه‌پوست است.

-کتاب Alvin Ailey: A Life in Dance

آلوین آیلی از هنرمندان نام‌آشنا در طراحی حرکات رقص مدرن است که به عنوان یکی از چهره‌های فرهنگی برتر سیاه‌پوست در جهان شناخته می‌شود. او برای نخستین بار به سیاه پوستان فرصتی داد تا بر روی استیج رفته و با هویتی مستقل، هنر خود را عرضه کنند. اما زندگی شخصی او مانند شغلش افسانه‌ای و درخشان نبود. آلوین که از کودکی با فقر و تبعیض آشنا بود، پس از شهرت نیز در سراشیبی الکل، مواد مخدر و روابط ناسالم افتاده و در سن 58 سالگی به دلیل ابتدا به ایدز از دنیا رفت. او در زمانه‌ای زندگی می‌کرد که به دلیل تفاوت‌های ذاتی‌اش مورد تمسخر و تحقیر دیگران قرار می‌گرفت. در این کتاب جنیفر دانینگ (Jennifer Dunning) مجموعه‌ای از مصاحبه‌های خود آلوین به همراه اطرافیان و دوستان او را جمع‌آوری کرده است.

-رمان The Color Purple

رنگ بنفش رمانی نامه‌نگارانه از آلیس واکر (Alice Walker)، نویسنده شهیر آمریکایی است که در سال 1982 نوشته شد. این رمان جایزه ادبی پولیتزر و رمان سال آمریکا را نیز از آن خود کرد. داستان به زندگی زنی سیاه‌پوست در جنوب آمریکا (ایالت جورجیا) می‌پردازد که با مشکلات فرهنگی فراوانی روبه‌روست و حقوقش به رسمیت شناخته نمی‌شود. این کتاب که از طرف شبکه BBC در فهرست 100 کتاب تاثیرگذار تاریخ قرار گرفته، داستانی پرفراز و نشیب و دردناک از زندگی سیاه پوستان در آمریکا را روایت می‌کند که برای مدتی طولانی توسط سفیدپوستان نادیده‌ و مورد ظلم واقع شده‌اند. از این کتاب اقتباس‌های مختلفی صورت گرفته که از معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به فیلم سینمایی رنگ بنفش به کارگردانی استیون اسپیلبرگ Steven Spielberg اشاره کرد که در سال 1985 ساخته شد.

-رمان Waiting to Exhale

تری مک‌میلان (Terry McMillan) توانسته فضایی کاملا دوستانه و صمیمی را در رمان خود خلق کند. داستان این کتاب پرفروش بر محور چهار زن سیاه‌پوست است که دوستان صمیمی یکدیگرند و به کمک هم از پس تمامی مشکلات برمی‌آیند. این کتاب ساختاری فمنیستی داشته و  قدرت زنان مجرد در اداره زندگی خود بدون نیاز به هیچ مردی را بازنمایی می‌کند.

-کتاب Sister Outsider

این کتاب مجموعه‌ای نوشته‌ها و مقالات آدری لرد (Audre Lorde)، نویسنده، شاعر و فعال حقوق زنان آمریکایی است که در سال 1984 منتشر شد. لرد زندگی منحصربه فردی داشت که او را نسبت به دیگران متمایز می‌ساخت، تمایزی که علیرغم تمام تبعیض‌ها و دشواری‌ها به او کمک کرد تا با تکیه به آن قدرت بگیرد. لرد موفق شد تا از تمام جنبه‌های شخصیتش همچون زن بودن، سیاه‌پوست بودن، مبتلا به سرطان بودن، کنشگر سیاسی بودن و … استفاده کرده تا آثری را خلق کند که پس از مرگش تبدیل به یکی از مهم‌ترین آثار ادبیات نظری فمنیسم و نظریه جامعه‌شناسی انتقادی شود. این مجموعه 15 سخنرانی و مقاله لرد را در بر می‌گیرد که در آن به پیچیدگی‌های داشتن هویت چندگانه می‌پردازد و مسائل مختلفی چون عشق به خود، جنگ، امپریالیسم، خشونت پلیس، خشونت علیه زنان، حقوق زنان و جنبش‌های برابری‌طلب را در برمی‌گیرد. او در نوشته‌هایش از حاشیه‌سازی اقلیت‌های قومی بویژه سیاه پوستان در آمریکا سخن گفته و امیدهایش برای آینده را مطرح می‌سازد.

-رمان Homegoing

این رمان تاریخی توسط یا جسی (Yaa Gyasi) در سال 2016 نوشته شد و توانست جوایز بسیاری چون جایزه جان لئونارد برای بهترین کتاب اول و قلم بنیاد همینگوی را کسب کند. داستان این کتاب از دو خواهر متعلق به قوم آشانته (متلق به گروه قومیتی آکان که در استان آشانتی در کشور غنا زندگی می‌کردند) آغاز می‌شود که یکی از آن‌ها همسر فرماندار سفیدپوست منطقه و دیگری در محبس همان قلعه زندانی شده است. در ادامه داستان، نویسنده در هر فصل به سرگذشت نسل‌های بعدی این دو خواهر تا زمان حال حاضر می‌پردازد. جسی داستان این کتاب را از وقایعی تاریخی الهام گرفته است.

-کتاب Long Walk to Freedom

نلسون ماندلا (Nelson Mandela)، اولین رئیس جمهور آفریقای جنوبی و مدافعان سرسخت حقوق سیاه پوستان که تمام عمر خود علیه رژیم آپارتاید مبارزه کرد، در خودزندگینامه‌ای به نام راه طولانی به سوی آزادی خاطرات مهم زندگی‌اش را از کودکی تا میانسالی بازگو می‌کند. این کتاب که اقتباسی سینمایی نیز از آن ساخته شده، در دو بخش تنظیم شده است. بخش اول به دوران کودکی و جوانی خود پرداخته و جزئیاتی ار نحوه ترتبیت، محیط آفریقای جنوبی و حتی دوران تحصیلش نقل می‌کند. در بخش دوم از بعدی سیاسی اجتماعی، نظام آپارتاید را تشریح کرده و نیروهای سازماندهی شده علیه آن را معرفی می‌کند. بخش عمده‌ای از کتاب نیز به خاطرات زندان و مشقت‌هایی اختصاص دارد که در زندگی برای رسیدن به هدفش، آزادی سیاه پوستان ، متحمل شده است. از این کتاب به عنوان یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین منابع فرهنگی در خصوص تاریخ سیاه پوستان نام برده می‌شود.

-Sol Plaatje’s Native Life in South Africa

سول پلاژ یکی از مشهورترین رهبران، روزنامه‌نگاران و چهره‌های سرشناس سیاه‌پوست در اوایل قرن بیستم بود که از پیشامدان مبارزه علیه تبعیض و امپریالیسم در آفریقا به شمار می‌رود. پلاژ در این کتاب شرح دقیقی از فعالیت‌های خود در روستاهای آفریقای جنوبی و اقدامات دولت بریتانیایی حاکم در آن را بیان می‌کند که در آشنایی با فرهنگ بومی آفریقایی، تاثیرات استعمار بر آن و نحوه شکل‌گیری مقاومت علیه آن نقش بسیار مهمی دارد. از مهم‌ترین مسائلی که نویسنده به آن‌ها می‌پردازد می‌توان به سرزمین، نژاد، تاریخ، تعلق، جنگ، قانون و رسانه اشاره کرد.

-رمان Giovanni’s Room

جیمز بالدوین (James Baldwin) از نویسندگان مهم آمریکایی است که عمده مضمون کتاب‌هایش را تبعیض نژادی و جنسی تشکیل می‌دهد. او در کتاب اتاق جووانی داستان زندگی مردی آمریکایی به نام دیوید را بازگو می‌کند که در فرانسه زندگی کرده و می‌کوشد تا با گرایشات جنسی خود کنار بیاید. علاوه بر گرایشات جنسی که مضمون اصلی کتاب است، به مفاهیمی چون طردشدگی اجتماعی، هویت و مردانگی نیز در این داستان پرداخته می‌شود. این کتاب از طرف شبکه BBC در فهرست صد کتاب تاثیرگذار تاریخ قرار گرفته است.

-رمان Queen of Harlem

هارلم محله‌ای معروف در ایالات متحده است که به خانواده‌های فقیر سیاه‌پوست عمده ساکنینش را تشکیل می‌دهند، به همین دلیل در ادبیات جایگاه خاصی را به خود اختصاص داده است. میسون رندولف، شخصیت اصلی داستان، مردی سیاه‌پوست و متعلق به خانواده‌ای پولدار است که قرار است در دانشگاه حقوق استانفورد به ادامه تحصیل بپردازد، اما پیش از آن تصمیم می‌گیرد برای مدتی در محله‌ی هارلم زندگی می‌کند تا زندگی با سیاه پوستان واقعی را تجربه کند. این کتاب که توسط برایان کیث جکسون (Brian Keith Jackson) نوشته شده، کاوشی درباره هویت و اصالت است که با زمینه فرهنگی مرتبط با زندگی سیاه پوستان در آمریکا پیوند می‌خورد.

-رمان Song of Solomon

این کتاب سومین رمان تونی موریسون (Toni Morrision) است که زندگی مردی آفریقایی آمریکایی ساکن میشیگان آمریکا را از تولد تا مرگ بازگو می‌کند. این کتاب 25مین کتاب برتر انگلیسی زبان در قرن بیستم شده و در فهرست کتاب‌های کلوپ اپرا وینفری نیز به چشم می‌خورد. داستان با مرگ یکی از اعضای گروهی افراطی آغاز می‌شود که برای تقاص خون سیاه پوستان کشته شده، سفیدپوستان را می‌کشند و سپس در ادامه ماجرایی پیچیده را بیان می‌کند. این کتاب از جمله داستان‌هایی است که به منازعات میان سفیدپوستان و سیاه پوستان پرداخته و تنش‌های هویتی پیش آمده در محیط‌های چندفرهنگی را به خوبی به تصویر می‌کشد. همچنین این کتاب در لیست 45 کتاب مورد علاقه باراک اوباما، رئیس جمهور سابق آمریکا نیز قرار دارد.

حرف آخر

سیاه پوستان به عنوان یکی از اقلیت‌های قومی، مشقت‌های زیادی را در طول تاریخ برای دستیابی به حقوق برابر متحمل شدند. این حقیقت که حتی امروزه پس از سال‌ها مبارزه، در بسیاری از کشورهای جهان همچنان در جایگاه برابری با سفیدپوستان قرار نداشته و باید با تبعیضات فراوانی دست و پنجه نرم کنند، هر آدمی را متاثر می‌سازد. ادبیات می‌تواند به ما کمک کند تا بتوانیم دردی را که با آن سروکار دارند، عمیق‌تر درک کنیم. آثار معرفی شده در ایت مطلب، همگی نمایانگر گوشه‌ای از شرایط سیاه پوستان از آغاز استعمار تا به امروز هستند که مطالعه آن‌ها سطح دانش و آگاهیمان را نسبت به یکی از مهم‌ترین مسائل اجتماعی دنیای امروز بالا خواهد برد.