فیلم کازابلانکا (Casablanca) ؛ تنها مانده‌ای از سینمای کلاسیک

طی سال‌های متمادی، تلاش‌های زیادی برای ساخت ادامه یا بازسازی یا دنباله های فیلم کازابلانکا (Casablanca) صورت گرفت اما هیچکدام آن‌ها به نتیجه نرسید. البته دو سریال کوتاه تلوزیونی در دهه 50 و 80 میلادی براساس کاراکترهای فیلم کازابلانکا ساخته شدند اما هیچگاه شاهد ساخت یک دنباله یا بازسازی مناسب از این فیلم نبودیم. با پی اس آرنا و بررسی دنباله های کازابلانکا همراه باشید.

تعداد زیادی از فیلم‌های کلاسیک و قدیمی آن دوران، سال‌ها بعد بار دیگر توسط استودیو و فیلم‌سازان دیگر بازسازی شدند اما فیلم کازابلانکا از معدود آثاری است که در دهه 50 باقی مانده است.

فیلم کازابلانکا همیشه به عنوان یکی از بهترین فیلم‌های تمام دوران‌ها در کنار آثار کلاسیکی از جمله Gone With the Wind و Citizen Kane یاد می‌شود. این فیلم به کارگردانی Michael Curtiz و توسط استودیو Warner Bros در سال 1942 ساخته و یکسال بعد اکران شد. از جمله بازیگران حاضر در این فیلم می‌توان به Ingrid Bergman, Claude Reins, Paul Henreid, Humphrey Bogart, Peter Lorre و Sydney Greenstreet اشاره کرد.

این فیلم در زمان اکران خود در سال 1943 یک موفقیت بزرگ در باکس آفیس ثبت کرد و با جلب نظر منتقدین توانست سه جایزه آکادمی اسکار از جمله «بهترین فیلم» را از آن خود کند.

عشق بدشگون میان Rick (با بازی Bogart) و Ilsa (با بازی Bergman) هنوز به عنوان یکی از بهترین داستان‌های عاشقانه‌ای که روی پرده سینما به تصوبر کشیده شدند یاد می‌شود. بعد از مدتی Rick بر سر دو راهی قرار می‌گیرد که آیا به شوهر Ilsa به نام Victor Laszlo (با بازی Henreid) که در جنگ گرفتار نازی‌ها شده برای فرار از کازابلانکا کمک کند یا نه. Rick در نهایت به وجدان خود گوش کرده و کار درست را می‌کند.

فیلم کازابلانکا در حالی به اتمام می‌رسد که راه Rick و Ilsa برای همیشه از هم جدا می‌شود و Rick در حالی که هواپیمای Ilsa از آنجا دور می‌شود کنار کاپیتان Renault (با بازی Reins) می‌ایستد. طبق این پایان Rick دیگر هرگز نمی‌تواند Ilsa را ببیند اما ساخت دنباله‌ای از این فیلم می‌توانست داستان آن‌ها را ادامه دهد یا حتی امکان داشت این داستان را با بازیگرانی جدید دوباره جلوی لنز دوربین برد.

متاسفانه هیچکدام از این دو حالت اتفاق نیوفتادند و در ادامه می‌خواهیم به بررسی تمام پروژه‌های مرتبط با کازابلانکا که به مرحله تولید نرسیدند و دلیل آن بپردازیم. با پی اس آرنا همراه باشید.

فیلم Brazzaville

نزدیک‌ترین دنباله‌ای که ممکن بود برای فیلم کازابلانکا ساخته شود، درست پس از انتشار فیلم رخ داد. استودیو Warner Bros با دیدن موفقیت فیلم کازابلانکا متوجه گوهر ارزشمندی که داشت شد و خیلی زود ساخت یک دنباله از این فیلم مورد بحث قرار گرفت (حتی با وجودی که در سینمای آن روز‌ها ساخت دنباله فیلم‌ها اتفاق نادری بود).

داستان ادامه فیلم توسط نویسنده و کارگردان سریال Flash Gordon یعنی Frederick Stephani نوشته شد. اسم این فیلم Brazzaville بود و طی ایده پشت آن بازیگران Humphrey Bogart, Captain Renault و Sydney Greenstreet به باز آفرینی نقش‌های خود یعنی Rick, Renault و Ferrari می‌پرداختند. در کنار این بازیگران، قرار بود Geraldine Fitzgerald – یکی از ستاره‌های فیلم Dark Victory که قبلا همبازی Bogart در این فیلم دهه 50 بود –  هم به عنوان بازیگر نفش اصلی زن به پروژه اضافه شود. احتمالا قرار بوده او در این فیلم نقش عشق جدید Rick را بازی کند.

طی طرح Stephani قرار بود به جای پرداختن به داستان بهم رسیدن دوباره Rick و Ilsa، آینده Rick بدون حضور Ilsa به تصویر کشیده شود. در صحنه نهایی فیلم کازابلانکا می‌بینیم که Rick و Renault درباره رفتن به Brazzaville با هم حرف می‌زنند. این دنباله قرار بود همین داستان را دنبال کرده و ماجرای این دو نفر را روی پرده سینما به نمایش دربیاورد.

اما این طرح مشکلی داشت و این مشکل، قسمتی از داستان بود که طی آن مشخص می‌شد تمام این مدت Rick و Renault به عنوان جاسوس‌های متحدین فعالیت می‌کردند. همچنین افشایی باعث تغییر کلی داستان Rick در فیلم کازابلانکا می‌شد و این تغییر در جهت مثبت نبود!

خودخواهی و دوری از حرکات جسورانه، یکی از بخش‌های اصلی کاراکتر Rick در فیلم کازابلانکا بود. به همین دلیل، وقتی فیلمنامه Stephani مورد ارزیابی قرار گرفت، پروژه Brazzaville سریعا منتفی شد.

استودیو Warner Bros در سال 1973 به دنبال ساخت بازسازی فیلم کازابلانکا بود

کارگردان فرانسوی محبوب François Truffaut یک بار درباره زمانی صحبت کرده که به او پیشنهاد کارگردانی بازسازی فیلم کازابلانکا داده شده بود. ظاهرا این پیشنهاد مستقیما از طرف Warner Bros بوده اما وقتی در سال 1973 Truffaut به آن‌ها جواب رد داد، استودیو هم بیخیال این ایده شد (احتمالا به خاطر همان دلیلی که Truffaut حاضر به ساخت فیلم نشد).

Truffaut گفت که نمی‌توانسته جایگزین کردن Bogart و Bergman را تصور کند. همچنین او اشاره کرده که چقدر مخاطبین آمریکایی نسخه از اصلی فیلم تقدیر می‌کنند. این یکی از اصلی‌ترین دلایلی است که چرا پشت ایده بازسازی فیلم کازابلانکا این همه استرس و وحشت وجود دارد. تعداد زیادی از طرفداران و منتقدین هم با اشاره به احساسات Truffaut اظهار کردند بهتر است کسی کاری به فیلم کازابلانکا نداشته باشد.

فیلم Return to Casablanca

حوالی دهه هشتاد، Howard Koch نویسنده فیلمنامه فیلم کازابلانکا فیلمنامه‌ای برای قسمت دوم آن نوشت. طرح کلی فیلم به این صورت بود که بیست سال از وقایع فیلم Casablanca گذشته و داستان Richard را دنبال می‌کرد. فرزند ناخلف Rick و Ilsa. ظاهرا Isla قبل از ترک کازابلانکا به همراه Lazlo از Rick حامله شده و بعدا او و Laszlo تصمیم می‌گیرند که بچه را بزرگ کنند. درحالی که Rick هیچگاه از وجود همچین بچه‌ای خبر نداشته است.

زمانی Laszlo و llsa بیهوده سعی می‌کردند تا Rick را پیدا کنند اما بعدا Richard حقیقت را درباره تولد خود می‌فهمد و شخصا به دنبال پدر حقیقیش می‌رود. ماجرای Richard در نهایت او را به خاورمیانه می‌کشد. جایی که او می‌فهمد چه بر سر پدر واقعیش آمده است.

این ایده کلی Koch برای فیلم بوده و نام آن را Return to Casablanca گذاشته بود. او همچنین به دنبال همکاری با ستاره‌های فیلم اصلی در دنباله آن بود و می‌خواست Ingrid Bergman نقش Ilsa بیست سال بعد را بازی کند. اما پس از فوت Bergman در سال 1982 او را از فیلمنامه حذف کرد. پس از همه این‌ها استودیو Warner Bros پروژه را رد کرد تا اینکه در سال 1989 نسخه اصلاح شده فیلمنامه دوباره ارائه شد و استودیو بار دیگر فیلمنامه را رد کرد.

Koch در سال 1995 فوت کرد اما تلاش‌ برای ساخت Return to Casablanca سال‌ها بعد توسط Cass Warner – دختر بزرگ Jack Warner از بنیان‌گذاران Warner Bros – با پیدا کردن فیلمنامه، دوباره به جریان اقتاد. طبق گفته‌های خودش، او به استودیو رفته و پیشنهاد تهیه‌کنندگی فیلم Return to Casablanca را به استودیو داد اما Warner Bros آن را رد کرد. بعدها Cass Warner گفت که استودیو لزوما با ساخت دنباله فیلم کازابلانکا مخالف نیست و در صورت پیدا شدن یک فیلمساز علاقه‌مند این امکان را دوباره ارزیابی خواهد کرد.

از آنجا که از آن زمان خبری از فیلم Return to Casablanca نشده، به نظر می‌اید که کمپانی WB هیچگاه با فیلمساز دیگری برای ساخت این فیلم صحبت نکرده است. درباره دلیل این اتفاق هم باید به گفته‌های Truffaut و دیگران درباره فیلم Casablanca رجوع کنیم. از آنجا که این فیلم در سطح بسیار بالایی ساخته شده، ساخت بازسازی این فیلم به طوری که پایان‌بندی آن خراب نشده یا طرفداران را ناامید نکند بسیار سخت خواهد بود. ممکن است همیشه نویسنده یا تهیه‌کننده‌ای باشد که به ساخت دنباله یا بازسازی این فیلم علاقه نشان دهد، اما جلب نظر استودیو و فیلم‌سازان برای کار در پروژه یکی از بزرگترین مشکلات ساخت این اثر خواهد بود و متاسفانه، به نظر نمی‌رسد این شرایط تغییری پیدا کند.

سخن پایانی

چندین سال از اکران فیلم محبوب و دوست‌داشتنی Casablanca می‌گذرد، اما دنباله های کازابلانکا یکی پس از دیگری منحل می‌شوند و به نظر نمی‌رسد که کارگردانی در این عصر بخواهد ریسک ساخت دنباله یک فیلم کلاسیک، آن هم فیلمی به محبوبیت کازابلانکا را قبول کند. گمان کنم که کازابلانکا تا ابد قرار است در بین آثار کلاسیک تنها بماند!

نظر شما راجع به این فیلم و دنباله های کازابلانکا چیست؟