سیزدهم دی ماه سال گذشته، جمعه‌ای همچون سایر روزهای هفته به نظر می‌آمد. اما انتشار یک خبر تکان‌دهنده در صبح این روز، دل تمامی ایرانیان را به لرزه درآورد؛ لرزه‌ای که حاکی از ترس از جنگ بود. کلمه جنگ برای ایرانی‌های یادآور خاطراتی تلخ و آزاردهنده است. به همین دلیل، هنگامی که مهدی بهرامی، بازیساز ایرانی ساکن اصفهان، خبر کشته شدن سردار قاسم سلیمانی به دستور دونالد ترامپ را مطالعه کرد، بلافاصله به فکر امنیت عزیزان خود افتاد. او در این مورد می‌گوید:
من در گذشته تنها به طراحی بازی و جزییات آن فکر می‌کردم. اما در حال حاضر این‌گونه نیستم. افکار من محدود به زندگی و خانواده‌ام شده‌اند. به نظر می‌رسد که جنگ خواهد شد، اما امیدوارم که این اتفاق نیافتد.
اگر اخبار را دنبال کرده باشید، می‌دانید که در ماه‌های گذشته تنش‌ها بین ایران و آمریکا در بالاترین حد خود قرار داشتند. حاصل این تنش‌ها صدور دستور قتل ترور سردار قاسم سلیمانی به دست دونالد ترامپ بود. حکومت ایران نیز در کمتر از یک هفته به این ترور واکنش نشان داده و یکی از پایگاه‌های آمریکا در کشور عراق را به موشک بستند. پس از مدت کوتاهی، دونالد ترامپ تصمیم خود مبنی بر اعمال تحریم‌های اقتصادی شدیدتر علیه ایران را اعلام کرد. چنین تنش‌هایی برای بهرامی و دیگر بازی سازان ایران نوید شرایطی سختی را می‌دهد.
این در حالی است که شرایط کنونی صنعت بازیسازی ایران به نوبه خود بسیار دشوار هستند. بهرامی در طول فعالیت خود به عنوان یک بازی ساز ایرانی با مشکلات ریز و درشت فراوانی دست و پنجه نرم کرده است. از جدیدترین این مشکلات می‌توان به قطعی شش روزه اینترنت جهانی، پس از اعتراضات گسترده به افزایش قیمت بنزین، اشاره کرد. بهرامی و سایر همتایان او در چنین شرایطی از برقراری کوچکترین ارتباط با دنیای بیرون محروم هستند. این مشکلات تحت کنترل آن‌ها نبوده و با این وجود تاثیری مستقیم بر کسب و کارشان دارد. صحنه بازی سازی ایران با موانع مختلفی روبرو است، اما شاید بزرگ‌ترین آن‌ها را بتوان دشواری برقراری ارتباط با جهان بیرون دانست. مشکلات ژئوپولتیکی که ناشی از تحریم‌های فلج‌کننده غرب علیه کشورند، قدرتمندترین دشمن بازی سازان ایرانی هستند.
با وجود این مشکلات، شاهد شکل‌گیری جامعه‌ای از بازی سازان ایران بوده‌ایم. گروه‌های مستقل در کنار تیم‌های وابسته به بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، با برگزاری رویدادهای مختلفی چون نمایشگاه بازی تهران (Tehran Game Convention یا به اختصار TGC) توانسته‌اند شکلی نصفه و نیمه به صنعت بازی سازی ایران بدهند. آخرین رویداد TGC که در سال 2018 برگزار شد، میزبان 1500 شرکت‌کننده بود. بازی سازان ایرانی با برگزاری ورکشاپ‌ها و رویدادهای مشابه تلاش فراوانی در راستای بهبود وضعیت گیم ایران می‌کنند. با این وجود، موانع فراوان موجود راه را برایشان ناهموار کرده‌اند.
همان‌طور که ذکر شد، بخش عمده‌ای از مشکلات بازی سازان ایرانی ناشی از عدم توانایی آن‌ها در برقراری ارتباط با تولیدکنندگان خارجی است، مشکلی که بر تمامی بخش‌های یک پروژه بازیسازی تاثیر خواهد داشت. بسیاری از ابزارهای مورد نیاز برای ساخت بازی چون تمامی کیت‌های توسعه نرم‌افزار کنسول‌ها، بسیاری از ابزارهای گوگل و موارد دیگری چون GitHub، ایران را تحریم کرده و بدین ترتیب بازی سازان ایرانی توانایی عرضه مخلوقات‌شان بر کنسول‌های روز دنیا را نخواهند داشت. همچنین عدم دسترسی به پلتفرم‌هایی چون یوتیوب، پی‌پل و دیگر وبسایت‌های کاربردی تنها بر مشکلات آن‌ها می‌افزایند. بسیاری از بازیسازان مستقل دنیا از این پلتفرم‌ها برای تبلیغ آثار خود و درآمدزایی استفاده می‌کنند، امری که برای بازی سازان ایرانی غیر ممکن است. آن‌ها نمی‌توانند آثار خود را بر روی استورهای مطرح دنیا چون استیم منتشر کرده و برای این کار باید از شیوه‌های غیر اصولی پیروی کنند. در واقع، ایرانی‌ها تنهاترین و منزوی‌ترین بازیسازان دنیا هستند.
موانع مذکور، پایه‌ترین مراحل ساخت یک بازی را به امری دشوار و زمان‌بر تبدیل می‌کنند. با این وجود، بازیسازان ایرانی تسلیم نشده و همواره راه‌هایی برای مقابله با تحریم‌های خارجی و مسدودسازی‌های داخلی پیدا کرده‌اند. آن‌ها از ابزارهای در دسترس خود بهترین استفاده ممکن را برده و در موارد دیگر، به نسخه‌های غیر قانونی روی می‌آورند. بازیسازان ایرانی برای دسترسی به ابزارهای روز دنیا از نرم‌افزارهای تغییر آی‌پی استفاده می‌کنند. این روش به آن‌ها امکان انتشار محصولات‌شان را در استورهای مختلف می‌دهد. همچنین موتورهای بازی چون یونیتی از این طریق قابل استفاده خواهند بود. یکی از برجسته‌ترین قوانین که مانع از همکاری ایرانیان با ناشران آمریکایی می‌شود، در سال 1995 در مجلس این کشور تصویب شد. بر اساس این قانون، واردات یا پشتیبانی مالی از واردات هر گونه محصول و خدمات ایرانی در آمریکا ممنوع است.
با این وجود، سازمان کنترل دارایی‌های خارجی آمریکا (OFAC) توانایی ثبت برخی از کالاها و سرویس‌ها را به عنوان استثنا دارد. این موارد معمولا شامل شبکه‌های اجتماعی و نرم‌افزارهای پیام‌رسان می‌شوند. این سازمان هیچ‌گونه اظهار نظر رسمی در مورد اجازه انتشار یک بازی ایرانی در آمریکا نکرده و کمپانی‌های بازیسازی برای کار در ایران باید به صورت جداگانه درخواست دهند. در سال‌های گذشته، دولت آمریکا مجوز انتشار تعداد مشخصی از نرم‌افزارها برای مردم ایران را صادر کرده است. آن‌ها دلیل این امر را تقویت راه‌های ارتباطی ایرانیان بیان کرده‌اند. قرار دادن مواردی چون Slack و نسخه رایگان Unity در دسته استثناها، امکان استفاده از آن‌ها را در اختیار بازیسازان ایرانی قرار خواهد داد. با این وجود، بسیاری از کمپانی‌ها به دلیل ابهام‌های موجود در حد و حدود این دسته، عطای کار در ایران را به لقایش می‌بخشند. مجازات‌های ناشی از نقض تحریم‌های اعمالی آمریکا بسیار سنگین بوده و می‌تواند منجر به ورشکستگی این کمپانی‌ها گردد.با توجه به این مشکلات، به نظر می‌رسد که تنها راه پیشرفت بازی سازان ایرانی خروج از ایران است. چنین شرایطی، زمینه مناسب برای رشد و پرورش صنعت بازی سازی ایران را به کل نابود می‌کند.
همان‌طور که بالاتر به آن اشاره شد، بزرگ‌ترین مشکل بازی سازان ایرانی را می‌توان ناتوانی آن‌ها در انتشار جهانی بازی‌هایشان دانست. استورهای معتبر دنیا چون استیم، گوگل پلی و اپ استور تمامی محصولات ایرانی خود را حذف کرده و اجازه انتشار موارد جدید را نمی‌دهند. با این وجود، همچنان شاهد وجود تعدادی از بازی‌های ایرانی در استیم هستیم. این ابهام ناشی از وضعیت انتشار محصول نهایی، بسیاری از افراد را دلسرد می‌کند.
برخی از بازی سازان ایرانی برای رهایی از مشکل از کمک دوستان خارج از کشور خود بهره می‌برند. در این حالت محصول آن‌ها به شکلی رسمی در استورهای معتبر عرضه می‌شود. اما این روش نیز دشواری‌های خاص خود را دارد. بسیاری از بازی سازان ایرانی امید چندانی به بهبود وضعیت گیم ایران ندارند. چنین تنش‌هایی به کلی انگیزه و انرژی آن‌ها را از بین می‌برد؛ انگیزه‌ای که مهم‌ترین نکته در ساخت محصولات فاخر و خلاقانه است. نظر شما در مورد مشکلات بازی سازی ایران چیست؟ آیا راهی برای حل آن‌ها پیشنهاد می‌کنید؟
برای مطالعه آخرین مقالات بازی همراه پی اس آرنا باشید.
بهترین اتفاق رفع تحریم هاست. که قرار نیست اتفاق بیفته.