این متن مروری بر بهترین نمایشنامه‌‌ها در تئاتر کمدی است که توسط نویسندگان خارجی نوشته شده‌اند. به عبارتی مروری است بر بهترین نمایشنامههای کمدی جهان. بررسی آثار از نمایشنامههای کمدی معاصر انجام می‌شود و به نمایشنامههای کلاسیک شکسپیر می‌رسد. با پی اس ارنا همراه باشید.
تئاتر کمدی مرگ در میزند نوشته‌ی وودی آلن
یکی از نام‌های مطرح چه در سینمای کمدی و چه در تئاتر کمدی بی‌شک «وودی آلن» است. وودی آلن ابتدا کار نوشتن را با داستان‌های طنز در روزنامه‌ها شروع کرد و بعدتر به عنوان یک شخصیت کمدی وارد سینما و تلویزیون شد. نمایشنامه‌ی «مرگ در میزند» همان‌طور که از نام آن پیداست داستان کسی است که مرگ به سراغ او می‌رود. این نمایشنامه کمدی در مجموعه داستانی به همین نام منتشر شده و یکی از معروف‌ترین آثار وودی آلن است.
وودی آلن به عنوان داستان‌نویس و نمایشنامه‌نویس آمریکایی تاریخچه‌ی پرکاری در فعالیت‌های خود در سینما و تئاتر کمدی دارد. کسی که بیش از سی فیلم ساخته و بیش از حدود ۱۰ جلد کتاب ترجمه شده به زبان فارسی دارد.
تئاتر کمدی مراسم قطع دست در اسپوکن نوشته‌ی مارتین مک دونا
«مارتین مک دونا» یکی از مطرح‌ترین نویسندگان ایرلندی در حوزه‌ی تئاتر و تئاتر کمدی است. او بدون داشتن تحصیلات آکادمیک در زمینه نمایشنامه‌نویسی از ۱۸ سالگی به طور جدی شروع به نوشتن کرده است. شوخی، خشونت و اندوه سه عنصر مهم کارهای مارتین مک دونا هستند. کتاب «مراسم قطع دست در اسپوکن» ماجرای پسری است که در نوجوانی دستش قطع شده و حالا به همه جا سرک می‌کشد و به دنبال دستش است. این متن در عین لباس طنزی که دارد، بی‌عدالتی و بیگانگی جامعه را به تصویر می‌کشد.
تئاتر کمدی پزشک نازنین نوشته‌ی نیل سایمون
لحن طنازانه و خلاقانه‌ی «نیل سایمون» در دیالوگ‌هایی که در نمایشنامه‌هایش می‌نویسد بسیار شیرین است. نیل سایمون را پدر نمایشنامه‌نویسی کمدی آمریکا می‌دانند. وی می‌گوید: «می‌خواهم داستان‌هایی درباره‌ی آدم‌ها روایت کنم مثل خود زندگی که تلخ و شیرین است.» نیل سایمون در ابتدا کارمند اداره پست بود. بعدها برای رادیو و تلویزیون می‌نوشت و بعدتر وارد دنیای تئاتر و سینما شد اما همیشه تئاتر کمدی برایش در اولویت بود. نیل سایمون در سال ۱۹۶۰ به شهرت رسید. نمایشنامه‌ی کمدی «پزشک نازنین» اثر نیل سایمون یکی از بهترین نمایشنامههای کمدی جهان است که روابط انسانی در جامعه را با لحن کمدی به تصویر کشیده است.
تئاتر کمدی کله پوکها نوشته‌ی نیل سایمون
همان‌طور که در پاراگراف قبل اشاره کردیم، «نیل سایمون» کمدی‌نویسی با ظرافت و طنازی است که نمایشنامههای محبوبی در ایران دارد. وی در حال حاضر یکی از سرشناس‌ترین نمایشنامه‌نویسان در جهان و تاریخ تئاتر برادوی است. به نیل سایمون لقب پادشاه تئاتر کمدی را داده‌اند. وی هم‌چنین تنها نمایشنامه‌نویس زنده‌ی آمریکایی است که تالاری در برادوی به نام او نامگذاری شده است. نوشته‌های نیل سایمون بسیار ساده و روان است و از قلم‌پردازی و سبک‌های نوشتاری پیچیده در آن‌ها خبری نیست تا مخاطب راحت‌تر بتواند با آن‌ها ارتباط برقرار کند.
نمایشنامه «کله پوکها» یکی از متفاوت‌ترین آثار سایمون است که در حوزه طنز اجتماعی فضا و بستری غیرآمریکایی دارد. ماجرای این تئاتر کمدی در روستایی دور افتاده در کشور اوکراین رخ می‌دهد. جایی که معلم سی سالهای به نام لئون وارد دهکده می‌شود و درمی‌یابد که اهالی دهکده دچار نفرینی ۲۰۰ ساله‌اند و کارهای خلاف عقل و وارونه انجام می‌دهند. به عبارتی کله پوک شده‌اند. او عاشق دختری از اهالی دهکده می‌شود و پس از اتفاقاتی متوجه می‌شود که تنها یک شبانه روز فرصت دارد تا نفرین را باطل کند وگرنه خود او نیز مانند اهالی روستا کله پوک می‌شود.
این نمایشنامه کمدی بر خلاف دیگر آثار نیل سایمون که معمولا در محیط‌های بسته و با تعداد اندک شخصیت‌هایی نوشته می‌شوند، فضایی روستایی دارد و حدودا ده شخصیت در نمایشنامه دیده می‌شود. کمدی نمایشنامه بیشتر متکی به طنز کلامی است. طنز کلامی خصلت بسیاری از آثار نیل سایمون است که متن‌های او را منحصر به فرد می‌کند. به شکلی که حتی خوانش نمایشنامه بدون این که تئاتر آن را ببینید کفایت می‌کند و لذت خاص خودش را دارد.
تئاتر کمدی رویای شب نیمه تابستان نوشته‌ی ویلیام شکسپیر
متن این تئاتر کمدی حدود سالهای ۱۵۹۶-۱۵۹۴ نوشته شده است. داستان مرکزی آن حول ملکه و شاه می‌گردد. طرح اصلی عاشقانه داستان از شیوه نمایشی عصر الیزابت پیروی می‌کند. عنصر پری و فرشته در آن هم به فولکلور و هم به ادبیات افسانه‌های دیرین اشاره دارد. اگر آشنایی مختصری با نمایشنامههای شکسپیر داشته باشید با حجم داستان و شخصیت‌هایی که وارد نمایشنامه می‌کند، غریبه نیستید. این تئاتر کمدی در پنج پرده تدوین شده و دارای ۲۱ شخصیت و تعدادی سیاهی لشگر است.
تئاتر کمدی رام کردن زن سرکش نوشته‌ی ویلیام شکسپیر
تاریخ نگارش متن این تئاتر کمدی به سالهای ۱۵۹۷-۱۵۹۴ برمی‌گردد. داستان نمایشنامه به این ترتیب است که کریستوفر سلای، درویش آب زیر کاه شهر، شبی مست در گوشه‌ی خیابان افتاده ایت. لردی او را به قصر خود می‌برد. برای تفریح و خنده لرد به او لباس فاخر می‌پوشاند. کریستوفر سلای در حالی از خواب بیدار می‌شود که خدمتکاران به او تعظیم و خدمت می‌کنند. به موازات این داستان یک نمایشنامه دیگر با همین عنوان رام کردن زن سرکش در متن نمایشنامه به اجرا در می‌آید. به اصطلاحی نمایش در نمایش اتفاق می‌افتد.
تئاتر کمدی اشتباهات نوشته‌ی ویلیام شکسپیر
متن این تئاتر کمدی در حدود ۱۵۹۴-۱۵۹۲ نگارش شده است. خلاصه نمایشنامه به این شکل است که به دلیل دشمنی طولانی اهالی دو شهر افه سوس و سیراکیوس در روم غربی، اژئون که بازرگانی مسن و اهل سیراکیوس است در سفر به شهر رقیب و دشمن به وسیله مردان سولینوس دستگیر و محکوم به مرگ می‌شود. زمانی که اژئون در حضور دوک است تا تعریف زندگی غم‌آلود و پر درد خود احساس ترحم دوک را برمی‌انگیزد و از او یک روز مهلت می‌گیرد تا پولی که برای آزادسازی او مقرر شده است فراهم کند. این نمایشنامه را بسیار شبیه و تحت تاثیر یکی از آثار پلاتوس می‌دانند. تشابه شخصیت‌ها و پرده سوم نمایشنامه دلایل خوبی برای این شباهت است.
تئاتر کمدی هیاهوی بسیار برای هیچ نوشته‌ی ویلیام شکسپیر
طرح اصلی این نمایشنامه کمدی برگرفته از داستانی کهن‌تر است. خلاصه‌ی تئاتر کمدی «هیاهوی بسیار برای هیچ» به این صورت عنوان شده است که دون پدرو، شاهزاده‌ی خوشنام، پس از درگیری‌های تقریبا بدون خون‌ریزی با برادرخوانده‌اش دون ژوان همراه او به مسینا می‌آید تا چند روزی را میهمان عالیجناب لئوناتو، حکمران این دوک نشین ساحلی باشند.
تئاتر کمدی تاجر ونیزی نوشته‌ی ویلیام شکسپیر
این اثر را بیشتر از یک تئاتر کمدی، یک کمدی رمانتیک می‌نامند که به خاطر صحنه‌های دراماتیک شهرت دارد. شهرت دیگر این نمایشنامه کمدی به خاطر شخصیت یهودی شایلاک است که یک رباخوار است و بی‌رحمی بیش از حد او نسبت به شخصیت اصلی داستان آنتونیو تاجر است. داستان‌های زیادی متن این تئاتر کمدی را شکل می‌دهند که از منابع متعددی گرفته شده‌اند. اما نزدیک‌ترین و قدیمی‌ترین داستان موجود که به «تاجر ونیزی» شباهت زیادی دارد داستانی است که آن را به بهلول دانا در سال ۶۰۰ میلادی نسبت می‌دهند.
تاجر ونیزی از تلفیق دو داستان اصلی و داستانی فرعی به وجود آمده است. تئاتر کمدی تاجر ونیزی نمایش پرطرفداری است اما به خاطر شخصیت اصلی و بد داستان که در نقش یک یهودی ظاهر می‌شود نوعی یهودستیزی ممکن است به همراه داشته باشد. نمایشنامه یهودی مالت نوشته کریستوفر مارلو یک نمونه از چنین تصویری است. نمایش تاجر ونیزی شکسپیر نیز دید مشابهی در مورد یهودیان دارد. شکسپیر در این نمایشنامه کمدی محبت و بخشش شخصیت‌های مسیحی را در برابر خساست و لجبازی شخصیت یهودی قرار می‌دهد. با این وجود این نمایشنامه همیشه توسط یهود ستیزان مورد استفاده قرار گرفته است. آلمان نازی به نمایش تاجر ونیزی بسیار علاقه‌مند بود.
نمایشنامه باغ آلبالو نوشته‌ی آنتوان چخوف
این نمایشنامه برای خود آنتوان چخوف یک تئاتر کمدی ، برای استانیسلاوسکی یک تراژدی و برای اکثر کسانی که آن را به روی صحنه برده‌اند یک ملودرام است. «باغ آلبالو» آخرین نمایشنامه‌ای است که آنتوان چخوف آن را نوشت. اگر نمایشنامه باغ آلبالو را مرور کنید به نظر می‌رسد نگاه چخوف نیز نسبت به تغییرات اجتماعی روسیه بدبینانه است.
باغ آلبالو داستان زنی به نام رانوسکی است که در پی بالا آوردن بدهی‌های بسیارش از پاریس باز می‌گردد تا از سر ناچاری باغ آلبالویش را بفروشد. مهم‌ترین مشتری باغ، لوپاخین، رعیت سابق اوست که در قامت خواستگار دختر خوانده‌اش نیز ظاهر می‌شود. مادام رانوسکی طبعی لطیف دارد و دل کندن از باغ برایش سخت است ولی چاره ای جز آن نمی‌یابد. باغ را می‌فروشد و دوباره راهی پاریس می‌شود.
داستان مادام رانوسکی بدون پیچیدگی‌های نمایشنامههای کلاسیک به پایان می‌رسد. پایان داستان به راحتی قابل پیش‌بینی است. هنر چخوف در این تئاتر کمدی این است که در چهار پرده تمام شخصیت‌ها را به گونه‌ای معرفی می‌کند که خواننده آن را به خوبی می‌شناسد و رفتارهای آن‌ها را درک می‌کند. به عبارتی هر کدام از شخصیت‌های عنوان شده در این تئاتر کمدی نماد طبقات اجتماعی مختلف هستند.
نمایشنامه خسیس نوشته‌ی مولیر
از مولیر به عنوان یکی از بهترین کمدی‌نویسان کلاسیک یاد می‌شود. «خسیس» به عنوان مطرح‌ترین اثر این درام نویس فرانسوی است. در خسیس مولیر، طنز را چاشنی حرص و طمع زشت یک انسان قرار می‌دهد به طوری که در طول داستان دیالوگ‌های هارپاگون در عین این که خنده را با ما همراه می‌کند نفرت خواننده را به این شخصیت بیشتر می‌کند. هارپاگون نماینده‌ی اشخاصی است که عشق خود را با پول تقسیم می‌کنند.
شخصیت اصلی این تئاتر کمدی مردی به نام هارپاگون است که زن او مرده و پسری به نام کلئانت و دختری به نام الیز دارد. او به شدت جانش به پول بسته است. تا اندازه‌ای که پول‌هایش را زیر خاک قایم می‌کند و روزی چند بار سروقتشان می‌رود. جالب است بدانید با این وجود که مولیر بیشتر نمایشنامه‌هایش را به نظم نوشته، نمایشنامه‌ی خسیس را به نثر نوشته است. به همین دلیل کسانی که عاشقانه منظومات مولیر را می‌خوانند از نثر نمایشنامه خسیس او لذت نمی‌بردند.
نمایشنامه نیرنگهای اسکاپن نوشته‌ی مولیر
یکی دیگر از نمایشنامههای کمدی مولیر، نویسنده‌ی فرانسوی، «نیرنگهای اسکاپن» است. اسکاپن نوکر باهوش و حقه‌بازی است که میل دارد با مشکلات دست و پنجه نرم کند و ارباب‌های پولدار و خسیس را به کارهایی که خود می‌خواهد وا می‌دارد. تا به این شکل از آن‌ها انتقام بگیرد. دو جوان اکتاو و له آندر هر دو عاشق شده‌اند ولی برای رسیدن به دختران مورد علاقه‌ی خود هیاسنت و زربینت مشکلاتی دارند. از طرفی پدرها با این ازدواج مخالفند و از طرف دیگر پول لازم برای این کار را ندارند. این مشکل را فقط اسکاپن می‌تواند حل کند. او با مهارت و تردستی یک هنرمند پول لازم برای رسیدن پسران به عشق‌هایشان را از پدرانشان درمی‌آورد. پسرها ازدواج می‌کنند و در مجلس شادی همه خوبند چون پسرها همان دخترهایی را گرفتند که می‌خواستند و اسکاپن است که در گوشه‌ای نشسته و فراموش می‌شود. این نمایشنامه کمدی جز دسته‌های کمدی موقعیت به شمار می‌رود.
کله پوکها باحاله