بتمن کیست؟ شوالیه تاریکی، محافظ شهر گاتهام (Gotham City)، بزرگ خانواده خفاش (Bat Family) و از اعضای بلند پایه لیگ عدالت (Justice League). این شخصیت اثر آرتیست آقای باب کین (Bob Kane) و نویسنده آقای بیل فینگر (Bill Finger) بوده و اولین بار در شماره بیست و هفتم کمیک (Detective Comics) در ماه می سال 1939، خود را به دوستداران کمیک نشان داد.
اندکی از معرفیاش نگذشتهبود که شوالیه تاریکی به یک شخصیت محبوب تبدیل و با نام امروزیاش «بتمن» شناختهشد. هر چه کمیکهای بیشتری از این شخصیت منتشر شد، محبوبیتاش نیز بالاتر رفت و با گذشت سالیان شخصیتهای دیگری نیز، اعم از دوستان و دشمناناش درکنار او معرفی شدند.
محبوبیت بتمن آنقدر بالا رفت که در سال 1960 اولین شوی تلویزیونیاش نیز تولید و به مدیوم دیگر وارد شد. پس از آن کارگردانهای مختلفی، هر یک با سبکی خاص و نگرشی متفاوت شانس خود را با اثری سینمایی از بتمن امتحان کرده و هر کدام با توجه به درک و نگاه خود به دنیا و شخصیت بتمن، شوالیه تاریکی و جهان اطرافش را ترسیم کردند. از تیم برتون (Tim Burton) گرفته تا کریستوفر نولان (Christopher Nolan)، هر یک با نگاهی، روابط بهترین کارآگاه جهان و شهری که از آن مواظبت میکرد را روی پرده سینما به نمایش درآوردند.
پشت نقاب شاخداری که به کابوس تبهکاران شهر گاتهام تبدیل شده چه کسی مخفی شدهاست؟ شوالیه تاریکی چه شخصیتی دارد؟ بتمن کیست؟
زیر این نقاب چه کسی نفس میکشد؟
بروس وین (Bruce Wayne) فرزند دکتر توماس وین (Thomas Wayne) و همسرش مارتا (Martha) بود. این دو، از ثروتمندترین شهروندان شهر گاتهام به شمار میآمدند که با فعالیتهای خیریه خود تاثیر بزرگی بر این شهر گذاشتند.
بروس وین تا هشت سالگی زندگی آرام و مرفهی در کنار پدر و مادر خود داشت، تا اینکه یک شب پدر و مادرش جلوی چشم او به دست خلافکاری خردهپا به نام جو چیل (Joe Chill) کشته میشوند. پس از این واقعه، بروس وین سوگند یاد میکند که شهر گاتهام را از شر فساد و جنایتی که جان پدر و مادرش را گرفت آزاد کند. و اینگونه سفر بروس وین برای تبدیل شدن به بتمن آغاز میشود.
در دوران بلوغ، بروس وین تمرینهای ذهنی و فیزیکی سختی را پشت سر گذاشت. اما او به این تمرینها بسنده نکرده و با سفر به کشورهای خارجی، در هنرهای رزمی مختلف نیز آموزش دید.
بروس وین تمرین و یادگیری خود را محدود به قدرت عضلانی و ذهنیاش برای تحمل درد و خرد کردن استخوانهای تبهکارها محدود نکرد. او در رشتههای مختلف علمی، جرمشناسی و مهارتهای کارآگاهی نیز آموزش دیدهاست. پس از مدتی طولانی، بروس وین که به هر علم و فنی برای مبارزه با جرم و فساد شهر گاتهام مسلح شدهبود به زادگاهاش بازگشت.
اما پس از بازگشت به شهر گاتهام، دیری نگذشت که بروس وین پی برد که تواناییهایاش به تنهایی برای نجات این شهر کافی نیستند. به همین دلیل به فکر راهی میگشت تا حضورش لرزه به اندام تبهکاران انداخته و یک نگاه به او برای ترساندن شرورهایی که شهر گاتهام را بدبخت کردهاند کافی باشد.
خلافکارها موجودات ترسویی هستند. پس لباس من باید وحشت به دل آنها بیندازد. من باید موجود شب باشم. سیاه، وحشتناک
بروس وین در فکر راهی برای ترسناک نشان دادن خود به خلافکارها غرق شدهبود که یک خفاش از پنجره وارد اتاق میشود. ورود خفاش به خانه بروس وین جرقهای در سرش میزند. اینکه خود را به شکل خفاشی درآورده و نام خود را بتمن بگذارد. اینگونه، بروس وین که سیاهی موجود در شهر گاتهام عزیزترین افراد زندگیاش را از او گرفتهبود، به شوالیه تاریکی تبدیل میشود تا بنابر سوگندی که یاد کردهبود، تاریکی ریشهدوانده در این شهر را از بین ببرد.
بتمن قهرمانی تاریک و متفکر است که علیه جنایت و بیعدالتی در شهر گاتهام کینه دارد. او که از مرگ والدیناش آسیب روانی دیدهاست، سوگند یاد کرده که شهر گاتهام را از شر عناصر جنایتکاری که والدیناش را از او گرفتند خلاص کند. او به شدت بدبین بوده و به دیگران مشکوک است. از همین رو به کمتر کسی اعتماد میکند. بدبینی شوالیه تاریکی به افرادی که به او نزدیک میشوند سبب شده تا یاران و متحدین محدودی در راه مبارزه با بیعدالتی داشتهباشد. آلفرد (خدمتکار خانوادگی وین)، رییس پلیس شهر گاتهام گوردن (Commissioner Gordon)، مدیر عامل شرکتهای وین لوشس فاکس (Lucius Fox) و نایتوینگ (Nightwing) تعدادی از یاران محدود بتمن مقابل حجم عظیم جنایت شهر گاتهام را تشکیل میدهند.
علیرغم بدبینی و بیاعتمادی به دیگران، بتمن بارها ثابت کرده که عشق زیادی به انسانیت دارد. او این انساندوستی را از والدیناش یاد گرفته و به ارث بردهاست. پدر او پزشک و مادرش از پیشگامان مبارزه با کودک آزاری بود. در واقع سوگند بتمن نیز بیشتر از اینکه ناشی از انتقام شخصی باشد، از حس والای عدالتطلبی اوست. درست است که مرگ پدر و مادر بروس وین نفرتی ابدی در قلب و ذهن او نسبت به فساد و بیعدالتی که شهر گاتهام را غرق کرده، شکل داد. اما تاثیر مثبت توماس و مارتا وین که در تمام طول عمر خود در راستای بهبود سطح زندگی مردم شهر گاتهام دست به کارهای خیرخواهانه زدند و قلب بروس وین را از عشق به همنوع پر کردند، بسیار بیشتر از نفرتی بود که تبهکاری خردهپا و بی ارزش با کشیدن ماشه رو به آنها در قلب وین کاشت.
در طول مسیر پر فراز و نشیب ایستادن مقابل فساد شهر گاتهام، شوالیه تاریکی میداند که اندکی لغزش کافیست تا سقوط کند. به همین رو بتمن هیچگاه کسی را نمیکشد. او هر قدر هم که دشمناش پلید باشد از کشتن خود خودداری میکند. چرا که احساس میکند عمل کشتن، او را در حد جنایتکارانی که با آنها مبارزه و علیهشان سوگند یاد کردهاست پایین میآورد. عدالتی که بتمن نماینده آن است، مفهومی ارزشمند بوده و او به هیچ عنوان اجازه نمیدهد با اموری که انجام میدهد، آنرا خدشه دار کند.
مبارزه بتمن با بیعدالتی فقط به شهر گاتهام محدود نمیشود. او در وجود خود مسئولیتی فراتر از گاتهام حس میکند. آتش عدالت خواهی که در قلب بتمن روشن است او را در زمستان سرد بیعدالتی به لیگ عدالت رسانده و شوالیه تاریکی را به یکی از اعضای برجسته این گروه، در کنار ابرقهرمانهایی همچون سوپرمن، فلش، آکوامن، واندر وومن و… تبدیل کردهاست. این نشان میدهد که بتمن، در صدد اجرای عدالت است، نه انتقامی شخصی از عدهای تبهکار بزرگ و کوچک.
نمایندگی عدالت در شهری که بیعدالتی آنرا فرا گرفته، نه تنها کاری است دشوار، بلکه در صورت فاش شدن هویت فردی که علیه فساد و بیعدالتی مبارزه میکند، تمامی نزدیکان این او نیز به خطر میافتند. از این رو شوالیه تاریکی هویت خود را از سایرین پنهان میکند. او اجازه نمیدهد تا کسی بفهمد که بروس وین بتمن است. اما او به چه صورت از هویت پنهان خود به عنوان محافظ نقابدار شهر گاتهام، محافظت میکند؟
برای اینکار بتمن شخصیتی تقلبی از هویت غیر نقابدار خود ساختهاست. از نگاه دنیا و مردم شهر گاتهام، بروس وین مردی خود شیفته و غیر مسئول است که هر از چندگاهی دست به امور خیرخواهانه میزند. از نگاه دیگران امکان ندارد که چنین فرد خودخواهی بتمن باشد. اما یاران نزدیک و متحدیناش میدانند که شخصیت ساخته شده از بروس وین، برای پرت کردن حواسها از شخصیت واقعی او و دور کردناش از بتمن است. بنابراین نمایشی بیش نیست.
چه ویژگیهایی سبب تبدیل بتمن به یک ابرقهرمان میشود؟ آیا او مانند دیگر ابرقهرمانهای کمیکهای دی سی (DC Comics) قدرتی ماورایی دارد؟ آیا او همچون فلش سرعتی ماورایی دارد؟ یا مثل سوپرمن از قدرتی ماورای کرهزمین بهره میبرد؟
بتمن | عدالتجویی بدون ابرقدرت
بتمن یک انسان است. او فردی است همچون سایر شهروندان گاتهام که از هیچ قدرت ابرقهرمانانهای بهره نمیبرد. او نه میتواند مثل سوپرمن پرواز کند و نه میتواند مثل فلش به سرعت نور بدود. توانایی بالای شوالیه تاریکی در مبارزه با فساد و جنایت، از دانش بالای او در علوم مختلف، مهارتهای کارآگاهی بالا و قدرت بدنی سرشار اوست که از سالها تمرین به دست آمدهاست. این فقط نقاب ترسناک بتمن نیست که لرزه به اندام جنایتکاران میاندازد، توانایی بالای بدنی شوالیه تاریکی او را به مشتی قدرتمند برای عدالتخواهی تبدیل کردهاست.
با تمرین شدید و طاقتفرسا، بدن بتمن اوج توانایی فیزیکی یک انسان را نمایندگی میکند. قدرت، سرعت و استقامتی که بتمن از آن بهره میبرد، نهایت پتانسیل یک انسان است. او تمرینهای مربوط به وضعیت فیزیکی و ذهنی خود را هنگامی که ده سال داشت آغاز کرده و تمرینهای فشرده بدنی و وزنهبرداری را در دوازدهسالگی ادامه داد.
او در هجدهسالگی بر بدن خود مسلط شدهبود. رژیم سختی که بروس وین از پانزدهسالگی آنرا رعایت میکرده، به بدن او کمک کرد تا در بهینهترین وضعیت ممکن کار کند. این تمرینهای فشرده فیزیکی و ذهنی، به شوالیه تاریکی کمک کرد تا دشمنانی از خود قویتر و بزرگتر را شکست دهد.
بتمن میدانست که تنها بدن و ذهنی آماده برای رسیدن به هدفش کافی نیست. از این رو با سفر به سایر نقاط جهان به یادگیری فنون رزمی و مبارزات تنبهتن پرداخت. او در طول دوران یادگیریاش، به تمام فنون رزمی تنبهتن جهان مسلط شد. تلاش او برای یادگیری چنین فنونی، او را به یکی از بهترین مبارزان کرهزمین تبدیل کردهاست. در دورانی که بتمن به یادگیری فنون رزمی مشغول بود، توانست به انواع سلاح سرد نیز مسلط شود. او بعدها توانست با ادغام این سلاحها، ابزارهای خاصی برای خود بسازد که به او در مبارزه با جنایت و بیعدالتی گسترده در شهر گاتهام یاری برساند.
حتی اساتیدی که بروس وین نزد آنها آموزش میدید، از استعداد و توانایی بالای او به شگرف آمده و او را تحسین میکردند. یکی از اساتیدش به دلیل طبیعت خشن که درونش میجوشد، او را از مستعدترین مبارزها میدانست. بتمن توانست با یادگیری تمامی فنون رزمی و مبارزات تنبهتن که انسان به آن دست یافته و ترکیب این فنون، سبک ویژهای برای خود بسازد و با آن دشمناناش را یکی پس از دیگری و به راحتی پشت سر بگذارد.
بتمن پس از تسلط بر این علوم و فنون تصمیم به گوشهنشینی نگرفت. او هیچگاه اجازه نداد دانشی که با سختی آنرا کسب کرده، فقط نزد خودش باقی بماند. شوالیه تاریکی همواره مبارزانی قابل اعتماد تربیت کردهاست. رابین (Robin) ردهود (Red Hood) نایت وینگ (Nightwing) و … با آموزشهای بتمن توانستهاند به مبارزانی توانا تبدیل شده و از مردم بیگناه دفاع کنند.
اما فقط زور بازو و عضلات بتمن نیست که او را متمایز میکند. شوالیه تاریکی از آی کیویی بالای دویست بهره میبرد. او یک استراتژیست، دانشمند و یک فرمانده بیهمتا بوده و بهترین کارآگاه جهان است. ویژگی که سبب ارتباط بیشتر کمیک دوستان با شوالیه تاریکی میشود، این است که او در نبود ابرقدرت، از هوشاش استفاده کرده و راهی برای شکست دادن دشمناناش استفاده میکند.
تحصیل بروس وین در علوم مختلف همچون زیستشناسی، ریاضی، فیزیک، جرمشناسی، علوم کامپیوتر و … به او کمک کرده که بتواند بر محیط اطراف خود مسلط شده و با کمک علومی که یاد گرفته، همواره راهی برای پشت سر گذاشتن موانع روبهروی خود داشتهباشد. بتمن را بهترین کارآگاه دنیا مینامند. او در مشاهده و بررسی صحنه جرم از بهترینهاست و میتواند به بهترین نحو ممکن مدارک را کنار یکدیگر قرار داده و استدلال کند.
تمام ویژگیهای یاد شده به کنار، این عزم و اراده بتمن است که از او یک ابرقهرمان میسازد. درست است که او قدرتهای ماورایی ندارد، اما اراده او در راه مبارزه با جنایت و بیعدالتی دست کمی از سایر اعضای لیگ عدالت نداشته و همین، او را به یکی از اعضای بلند پایه این گروه تبدیل میکند.
ابرقهرمانان فرازمینی با قدرتهای ماورایی و با اتکا به تواناییشان و تاثیر مستقیم بر میدان نبرد، راهی به جز تسلیم شدن مقابل دشمنانشان قرار نمیدهند. تنها دشمنانی میتوانند جلوی آنها قد علم کنند که قدرتی برابر با آنها دارند. اما بتمن که از هیچ قدرتی ماورایی بهره نبردهاست، با تمرینهای ذهنی فشرده و اتکا به هوش سرشارش راهی برای شکست دادن دشمنان پیدا میکند. نزدیک بودن او به انسانی که کمیکهای او را میخواند، شوالیه تاریکی را خاص کرده و همین سبب محبوبیت فراوان او شدهاست.
شوالیه تاریکی که با نقابی به چهره به کابوس جنایت شهر گاتهام تبدیل شده، یک انسان است. او در زیر نقاب بتمن و کالبد بروس وین، روابط مختلفی دارد. افرادی که به شوالیه تاریکی نزدیک میشوند، بسته به ذات خود او را دوست، دشمن یا حتی معشوقه میشناسند.
روابط مردی زیر نقاب
افرادی که در زندگی بروس وین یا جنبه دیگر شخصیتاش حضور داشتند، هر یک اثری بر زندگی و راهی که طی میکند گذاشتهاند. میتوان گفت که مارتا و توماس وین، بزرگترین تاثیر را روی بروس وین گذاشتند. مرگ آنها، بروس وین را در مسیر انتقام از بیعدالتی گسترده شهر گاتهام و تبدیل شدن او به بتمن قرار داد. ذات بشردوست آنها بود که انساندوستی را در قلب او قرار و به او یاد داد که برای بهبود زندگی مردم شهر گاتهام تلاش کند. نام وینها با تاریح شهر گاتهام گره خورده و این ارتباط بتمن را با این شهر عمیقتر نیز میکند.
پس از پدر و مادر بروس، خدمتکار خانوادگی او آلفرد (Alfred Pennyworth) مسئولیت بزرگ کردن او را بر عهده گرفت و چه از دوران کودکی به عنوان بروس وین و چه در بزرگسالی یاری کننده او بود. آلفرد به اندازه بروس وین، نقش بتمن به عنوان نجاتدهنده شهر گاتهام را درک میکرد و از اهمیت این فرشته نجات برای شهری غرق شده در بیعدالتی آگاه بود.
اما خانواده وین، تنها خانواده شوالیه تاریکی محسوب نمیشوند. بتمن بزرگ خانواده خفاش است. اعضای این خانواده یا مثل جیسون تاد (Jason Todd)، لنس برنر (Lance Burner) و تیم دریک (Tim Drake) از افرادی هستند که بتمن زیر چتر حمایت خود گرفتهاست، یا از افرادی هستند که بتمن با آنها ارتباط فامیلی و خونی دارد. مثل کتی کین (Kathy Kane)، بت کین (Bette Kane) و کیت کین (Kate Kane).
علیرغم اینکه شوالیه تاریکی فردی مستقل بوده که عمدتا به کسی اتکا نمیکند، او گاهی اوقات با یارانی دستچین شده و قهرمانهایی از شهرهای دیگر همکاری کرده و از کمک آنها استفاده میکند. یاران بتمن از نیروهای پلیس شهر گاتهام تا سایر قهرمانانهای جهان دی سی را شامل میشوند.
بزرگترین یار بتمن خارج از خاندان او، رئیس پلیس جیمز گوردون (James Gordon) است. او با کمک گوردون توانسته در راستای پاکسازی شهر گاتهام از فساد و جنایت گام بردارد. اتحاد گوردون و بتمن به او کمک کرده تا به پروندههای دشواری که پلیس شهر گاتهام از حل آنها عاجز است، دسترسی داشتهباشد و با حل آنها به پلیس کمک کند. رییس پلیس گوردون تنها عضو پلیس شهر گاتهام نیست که متحد بتمن است. افرادی همچون هاروی بولاک (Harvey Bullock)، رنه مونتویا (Renee Montoya)، کریسپس الن (Crispus Allen) و جیسون بارد (Jason Bard) از دیگر یاران پلیس بتمن به شمار میروند.
شوالیه تاریکی و وجهه شهروند او بروس وین، هر دو توانستهاند از میان شهروندان شهر گاتهام نیز متحدینی برای خود پیدا کنند. این افراد از ردههای اجتماعی مختلفی هستند و از مردمی پایین رده گرفته تا مقامات عالی رتبه شهر گاتهام نظیر شهردار گاتهام و اعضای شورای شهر را شامل میشوند. همچنین از طریق کمپانی خانوادگی وین (Wayne Enterprises) و شرکتهای وابسته به آن، بتمن توانسته به اطلاعات و منابع لازم برای نبرد با جنایت و بیعدالتی دست پیدا کند. افرادی که در این کمپانی کار میکنند، نظیر لوشس فاکس و هرولد آلنات (Harold Alnut) ضمن مخفی نگه داشتن هویت اصلی او، به شوالیه تاریکی کمک کردهاند که به ابزار و امکاناتی قدرتمند و پیشرفتهای برای مبارزه با جرم دست پیدا کند.
اما با وجود یارانی قدرتمند، بتمن همکاری نزدیک و اتحاد موجود در خانواده خفاش را ترجیح میدهد. افرادی نظیر رابینها (که در طول زمان افراد مختلفی این نقش را عهدهدار شدهاند) مستقیما به بتمن در فعالیتهایاش کمک کرده و دست راست او محسوب میشوند. از طرفی لیگ عدالت وجود دارد که بتمن عضو ارشد آن محسوب میشود. قهرمانهایی نظیر سوپرمن، واند وومن، آکوامن و فلش، که هر یک وظیفه حفاظت از شهر و سرزمینی خاص را بر عهده دارند، متحدینی قدرتمند برای بتمن محسوب میشوند. همکاری بتمن با ابرقهرمانهایی از سرزمینهای دیگر، او را با گروههای خلافکار بزرگ و جهانی درگیر کرده که به صف عظیم دشمنان بتمن اضافه شدهاند.
شوالیه تاریکی دشمنهای زیادی، از خلافکارهای خردهپا گرفته تا بازیکنهای بزرگ زمین جنایت شهر گاتهام دارد. برخی از این دشمنها به شهر گاتهام محدود نشده و حتی شامل گروههای تروریستی بزرگ نیز میشوند. دشمنان بتمن را به اصطلاح (Rogue Gallery) مینامند. هر یک از این اعضا به دلیلی دست به کار خلاف زدهاند.
برخی از این افراد، نیتی منفی نداشته و به ناچار وارد عرصه جنایت شهر گاتهام شدهاند. نمونه آن دکتر فریز (Mr.Freeze) بوده که برای نجات جان همسرش مجبور به ورود به این زمینه شدهاست. برخی دیگر مشکلی شخصی با بروس وین دارند و به دنبال انتقام از او هستند. یکی از افرادی که خصومت شخصی با بروس وین دارد، هاش (Hush) است. او خانواده وین را مسئول بدبختی خود دانسته و به دنبال انتقام از اوست. هر چند ازوالد کابلپات ملقب به پنگوئن (The Penguin) نیز به دلیل رقابت خانوادهاش با خانواده وین، نفرتی خاص از بروس وین در دل دارد. اکثر دشمنهای بتمن مشخصا در شهر گاتهام مستقر بوده و فعالیتهایشان محدود به این شهر و حومه آن میشود. هر چند او دشمنهایی فراتر از شهر گاتهام نیز دارد.
اما بزرگترین دشمن بتمن و نقطه مقابل شخصیت او جوکر است. فردی که خودش را شبیه دلقکی در میآورد و اهدافش روزانه بر اساس حال و هوایی که در آن قرار دارد تغییر میکند. جوکر را میتوان مهمترین دشمن بتمن دانست که بیشترین تعامل را با او دارد. با بررسی رابطه جوکر و بتمن ویژگی ایندو را دقیقا مقابل یکدیگر میبینیم. بتمن فردی است جدی که برای برقراری نظم میجنگد. در صورتی که جوکر از ایجاد بینظمی و هرجومرج در خیابانهای شهر گاتهام لذت میبرد.
جوکر فردی است که بیشترین صدمه را به شوالیه تاریکی زدهاست. به جز شلیک به باربارا گوردون (Barbara Gordon) ملقب به اوراکل (Oracle) از مهمترین یاران بتمن و دختر رئیس پلیس گوردون که منجر به فلج شدن او شد، میتوان به قتل رساندن جیسون تاد را از مهمترین صدماتی دانست که جوکر به بتمن زدهاست. او قوانین بتمن را میشناسد و بارها سعی کرده که او را مجبور به کشتن کند. جوکر حتی یکبار سعی کرد بتمن را به حدی برساند که خود او را بکشد.
بتمن | انسانی همچون دیگران
بتمن از مهمترین شخصیتهای کمیک در تاریخ است که بر هر مدیومی که به آن وارد شده تاثیر عظیم داشتهاست.اما چه چیزی بتمن را از سایر ابر قهرمانها متمایز کرده تا طرفداران کمیکها و شوالیه تاریکی، بتوانند ارتباط بیشتری با او برقرار کنند؟ چه چیزی سبب میشود او ابر قهرمانی مثل بقیه که با قدرتهای خاصاش آمده تا علیه بدی بجنگد نباشد؟
بتمن یک انسان است. او همچون اسپایدرمن در نوجوانی عنکبوتی او را نیش نزده که به قدرتهای ماورایی دست پیدا کند. شوالیه تاریکی انسانی است مثل تمامی کسانی که کمیکهای او را میخوانند. او در کودکی عزیزترین کساناش را از دست داد و از همان لحظه قسم خورد جلوی بیعدالتی بایستد.
بتمن به افرادی که او را میخواننند یا میبینند، میآموزد که مهم نیست چه توانایی دارند، چه آیکیویی دارند و تا کجا میتوانند بدوند. اصل این است که از ظرفیتهای جسمی و ذهنی خود یاری بگیرند. هر قدر هم که این ظرفیتها محدود باشند. او میآموزد که برای ابرقهرمان شناخته شدن، نیاز به داشتن ابرقدرت نیست. و این بتمن را نزد هر که در مدیومهای مختلف، چه روی پرده سینما و چه لمس کاغذ کمیک بوکها با او آشنا شده محبوب کردهاست.