با گسترش صنعت بازی‌های ویدیویی، شاهد افزایش ابعاد سیاسی و اجتماعی در آثار هنر هشتم بوده‌ایم؛ پدیده‌ای که به گیم ایران نیز نفوذ کرده است. امروزه بازی‌ها زمینه آشنایی کاربران با تاریخ، جغرافیا، مفاهیم انسانی، اجتماعی و سیاسی را فراهم کرده و نقش مهمی در شکل‌گیری فرهنگ نسل جوان ایفا می‌کنند. این مسئله در مورد کشوری چون ایران نمود بیشتری می‌یابد. در دهه گذشته شاهد صدور دستور ساخت بازی های ایرانی با درون‌مایه سیاسی توسط دولت بوده‌ایم. یکی از جنجالی‌ترین و پر سر و صداترین این آثار را می‌توان بازی «زندگی پر استرس و اجرای حکم سلمان رشدی» دانست.
سلمان رشدی نویسنده انگلیسی-هندی بوده که در طول دوران کاری خود آثار فانتزی متعددی را نگاشته و نقش موثری در گسترش سبک رئالیسم جادویی داشته است. انتشار چهارمین کتاب رشدی به نام آیات شیطانی واکنش‌های تندی را از جانب مسلمانان دنیا و خصوصا رهبر انقلاب ایران، امام خمینی، در پی داشت. او فتوای مرگی را علیه رشدی صادر کرد. این نویسنده در نتیجه این واکنش‌ها مجبور به فرار و روی آوردن به زندگی مخفیانه شد. بازی مذکور، از دیدگاه مقامات ایرانی، بسیار فراتر از یک اثر هنری یا سرگرمی صرف بوده و سلاحی برای دفاع در مقابل جنگ نرم علیه فرهنگ و باورهای کشور است.
بیش از یک دهه از اشارات اعضای سپاه پاسداران ایران به این جنگ نرم می‌گذرد؛ جنگی که از دیدگاه آن‌ها توسط غرب برای انحراف و تاثیرگذاری بر جوانان ایرانی آغاز شده است. دولت ایران باور دارد که دشمنان کشور با استفاده از ابزارهای فرهنگی چون فیلم‌ها، سریال‌های تلویزیونی و بازی‌های ویدیویی قصد تخریب فرهنگ و هویت جمهوری اسلامی را دارند. آن‌ها در پاسخ به این عمل، اقدامات متعددی را انجام داده‌اند؛ اقداماتی که می‌توان برچسب دفاع را بر رویشان زد. اقدامات دفاعی مورد بحث شامل به کارگیری شاعران، هنرمندان و روشن‌فکران مشهور در مدارس ایران، ساخت برنامه‌های تلویزیونی با هدف تقویت ایده‌آل‌های ایرانی و تامین بودجه مورد نیاز برای ساخت بازی‌های ویدیویی با محوریت اسلام و ایران می‌شوند. محمدرضا مخبر دزفولی، از اعضای شورای فرهنگی انقلاب و دبیر سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی، در مورد نقش بازی‌ها در شکل‌گیری فرهنگ یک کشور می‌گوید:
ما در گذشته تنها دو بازی ایرانی داشتیم که آن‌ها نیز کیفیت ساخت خوبی نداشتند. پس از مطرح شدن بازی‌های ویدیویی به عنوان مسئله‌ای فرهنگی در شورای عالی انقلاب به دستور آیت‌الله عظمی خامنه‌ای، ما بیش از 140 بازی مختلف با محتویات اسلامی و ایرانی ساختیم؛ بازی‌هایی که می‌توانند با محصولات خارجی رقابت کنند.
شاید بتوان نخستین محصول گیم ایران را بازی عملیات ویژه 85 دانست. این اثر در سال 1386 منتشر شد و روایت‌گر ماجرای ربوده شدن دو دانشمند اتمی عراق توسط سربازان آمریکایی بود. در سال‌های گذشته، بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای آثار متعددی را در نمایشگاه‌های بین‌المللی چون گیمزکام آلمان به نمایش درآورده است. این بنیاد در سال 1390 تعداد 41 بازی مختلف را همراه خود به این رویداد معتبر آورد. بازی‌های مورد بحث تنوع بالایی داشته و از آثار کودکانه تا بازی‌های جنگی چون میر مهنا را شامل می‌شدند. بازی‌هایی چون میرمهنا و شکست حصر آبادان را می‌توان پاسخ صنعت بازی سازی ایران به شوترهای نظامی محبوب خارجی چون مجموعه Call of Duty دانست.
یکی از جنجالی‌ترین بازی‌های نسل گذشته در ایران را می‌توان بازی Battlefield 3 دانست. اگر اخبار گیم ایران را دنبال کرده باشید، می‌دانید که دولت جمهوری اسلامی خرید و فروش این اثر را ممنوع اعلام کرده بود. دلیل این ممنوعیت، حمله نیروهای آمریکایی به تهران در جریان یکی از مراحل بازی بود. چنین سناریویی در مورد بازی Splinter Cell: Blacklist نیز تکرار شد. تمامی این‌ها در حالی است که بازی‌های مذکور به صورت رسمی در ایران منتشر نمی‌شوند. با این وجود، به نظر نمی‌رسد که بازی‌سازان غربی در وجود این جنگ نرم با مقامات ایرانی هم‌عقیده باشند.
اگر به یاد داشته باشید، کمپانی EA در ابتدای دهه گذشته با به کارگیری استودیو Danger Close سعی بر بازگرداندن مجموعه Medal of Honor به دوران اوج خود داشت؛ تلاشی که با شکست روبرو شد. نخستین بازی از این مجموعه جدید، در ابتدا تنها عنوانی آنلاین بود که در آن مخاطبان در دو گروه طالبان و ارتش آمریکا به مقابله با یکدیگر می‌پرداختند. با این وجود ارتش آمریکا، که از سرمایه‌گذاران این عنوان بود، از قرار دادن طالبان به عنوان یک گروه قابل بازی ناراضی بود. در نهایت شاهد تغییر ساختار بازی و تبدیل آن به یک اثر داستانی بودیم. گرگ گودریچ، از سازندگان مجموعه جدید Medal of Honor، در این مورد می‌گوید:
ما باید وسعت دید خود را افزایش داده و گستره عظیمی از مخاطبان را در نظر بگیریم. بازیکنان در بازی Medal of Honor می‌توانستند در نقش نیروهای نظامی آمریکا و دشمنان آن‌ها بازی کنند. تقسیم بازیکنان به دو گروه ارتش آمریکا و دشمنان آن‌ها، امری متداول در بازی‌های چند نفره است؛ امری که گاهی اوقات شکلی افراطی به خود گرفته و از لحاظ فرهنگی مخرب خواهد بود. مخاطبان بازی‌هایی چون Medal of Honor علاقه به بازی در نقش آدم خوب‌ها دارند؛ افرادی که فارغ از ملیت خود با تروریسم مبارزه می‌کنند.
بدون شک، ژانر شوتر نظامی یکی از محبوب‌ترین سبک‌ها در دنیای بازی بوده و بهترین آثار ساخته شده در این چهارچوب، مخاطب فراوانی دارند. علاوه بر این، نمی‌توان از تاثیر فراوان بازی‌های ویدیویی به بر فرهنگ عامیانه انسان مدرن غافل شد. تاثیری که به دلیل ماهیت تعاملی این هنر می‌تواند گستردگی بیشتری نسبت به سینما و ادبیات داشته باشد. آیا شما بازی‌های ویدیویی را ابزارهای جنگ نرم می‌دانید؟ نظرات‌تان را با ما به اشتراک بگذارید.
برای مطالعه آخرین مقالات بازی همراه پی اس آرنا باشید.
