نقد فیلم Bird Box: Barcelona | پساآخرالزمانِ اسپانیایی

جعبه پرنده وقتی که در سال 2018 پخش شد خیلی سریع مورد توجه مخاطبین قرار گرفت و آن تم آخر‌الزمانی‌اش فروش بالای آن را تضمین کرد. حال بعد از گذشت پنج سال اسپین آف جدیدی از این فیلم پخش شده است که داستان را از شهر بارسلونا اسپانیا پیش می‌برد، اما آیا این فیلم نیز مثل نسخه قبلی خود توانسته است انتظارات را برآورده کند؟ آیا فیلم Bird Box: Barcelona توانسته از سایه فیلم قبلی بگریزد و برای خود اثری مستقل شود؟ برای پاسخ به این سوالات در ادامه متن با نقد فیلم Bird Box: Barcelona همراه پی اس ارنا باشید.

ساخت دنیای پسا آخرالزمانی یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که هالیوود همیشه روی آن دست می‌گذارد و بیشتر مواقع نیز این فیلم‌ها موفق ظاهر می‌شوند، اما در این موضوع نیز همه‌چیز رفته رفته رنگ و بوی کلیشه را به خود گرفته است و همه‌چیز از Last of Us گرفته تا Bird Box تکراری به نظر می‌رسد. حال فیلم Bird Box: Barcelona نیز رفتاری مشابه و فیلمنامه‌ای مشابه را پیش می‌برد. نخست با کاراکتر اصلی فیلم یعنی سباستین آشنا می‌شویم. او طی یک سری دروغ‌ها خود را به درون یک جامعه کمونیستی کشانده و آن‌ها را مجبور به دیدن می‌کند. اینجا دو مسئله مهم مطرح است. اول اینکه این جوامع کمونیستی در سریال Last of us نیز حضور داشت. یعنی هالیوود به نوعی نشان می‌دهد که جوامع کمونیستی در ساحَت‌های قبلیه‌ای پاسخگوست که این مسئله از هالیوودِ کاپیتالیسم بعید است.

در مرحله دوم فیلم ابتکار جالبی را نشان می‌دهد، فیلم اینبار داستان را از دید کسانی روایت می‌کند که به اصطلاح قادر به دیدن هستند. اما این قادر به دیدن خودش فی‌نفسه یک کلیشه بسیار تکراری در فیلم‌های پسا آخرالزمانی است که شاید دگر برای مخاطب امروز تازگی نداشته باشد. این افراد همیشه اشخاصی افراطی به نظر می‌رسند که توسط دین خود حاضر به کشتن هستند (البته در قرون وسطی به راستی چنین شده بود). در این فیلم نیز یک کشیش حضور دارد که طبق معمول، شعاری حرف می‌زند و همه‌ را به رستگاری دعوت می‌کند (درست مثل سریال Last of us  و فیلم Mist). حتی در مرحله گریم نیز فیلم راه کلیشه را پیش می‌گیرد، ما مثل همیشه با مردمانی طرف هستیم که لباس‌های کثیف و معمولا کاپشن می‌پوشند. البته این نقد وارد کردن بدین معنا نیست که باید فیلم جور دیگر می‌بود بلکه بدین معناست که فیلم Bird Box: Barcelona از خود ایده‌ای ندارد که به فیلم اضافه کند.

حال از تمام این مقایسه‌ها که بگذریم می‌رسیم به مقایسه این فیلم با نسخه قبلی Bird Box. اصلا مقایسه کردن این فیلم با نسخه قبلی اجتناب ناپذیر است. فیلم در مقابل نسخه قبلی خود چیزی برای ارائه ندارد و گویی همه‌چیز همان فیلم قبلی در زبان اسپانیایی است، حال چند نکته در فیلمنامه عوض شده است، اما پلات همان بود که بود.

مجموعه فیلم‌های Bird Box در سبک رئالیسم جادویی ساخته شده‌اند. اما رئالیسم جادویی چیست؟ رئالیسم جادویی سبکی است که برخلاف فانتزی، تمام عناصر درون این فیلم تخیلی و جادویی نیست و تنها یک عنصر جادویی در درون یک دنیای واقعی قرار دارد. در این سبک خالق اثر درباره عنصر جادویی‌اش سکوت می‌کند و زیاد درباره آن توضیح نمی‌دهد، چرا که اگر چنین کند دگر جادو نیست، واقعیت است.

حال این سکوت نکرن خالق اشتباهی است که فیلم Bird Box: Barcelona پیش می‌گیرد. یعنی به جای سکوت درباره عنصر جادویی‌اش (همان چیزی که همه را می‌کشد) درباره آن توضیح می‌دهد، مثلا آن پسر مکزیکی آن را به فیزیک کوانتوم و اصل برهم نهی ربط می‌دهد که اصلا ربطی به آن ندارد؛ این پسر مکزیکی می‌گوید که شاید آن‌ها موجودات کوانتومی باشند! می‌دانید موجودات کوانتومی یعنی چه؟ یعنی میلیارد‌ها برابر کوچکتر از یک حبه قند!

حال مسئله این است که این سخرانی به کل اشتباه، زندگی و زاویه دید یک انسان افراطی مثل سباستین را تغییر می‌دهد و او را به راه راست هدایت می‌کند! البته این توضیح دادن همه‌چیز یک کار منفی دیگر می‌کند، این کار تخیل مخاطب را از او می‌گیرد و اجازه درگیر شدن او با داستان را نمی‌دهد. اما خب از ایرادات تخصصی و فُرمیک که بگذریم به تکنیک آن می‌رسیم که به راستی تکنیک فیلم Bird Box: Barcelona دیدنی و جذاب است، مخصوصا صحنه آشوب درون شهر و فاجعه مترو. کارگردان با دقت بالایی به خلق این صحنه‌های جذاب می‌پردازد و با قرار دادن دوربین روی شانه حس هیجان را به مخاطب انتقال می‌دهد.

فیلم Bird Box: Barcelona در اولین فلش بک خود به راستی سنگ تمام گذاشت، یعنی جایی که سباستین اتوبوس را به بیرون راند و همه را به کشتن داد، درست در این لحظه کارگردان با یک فلش بک درست ما را به گذشته بُرد تا انگیزه‌های سباستین نیز برای مخاطب آشکار شود. اما رفته رفته، هم این فلش بک‌ها زیاد شدند و هم ُفرم اصلی خود را از دست دادند، برای مثال فیلم در یک فلش بک ما را  به چندین ماه جلوتر از فلش بک اول بُرد و اصلا معلوم نشد که چرا؟ یعنی در فلش بک قبلی سباستین درون یک فروشگاه بود و در فلش بک بعدی درون یک ساختمان و در فلش بعدی عضوی از فرقه مذهبیون. دوباره از این موضوع که بگذریم می‌رسیم به پایان بندی فیلم که دقیقا مثل نسخه قبلی به پایان رسید! همه درون یک باغ زیبا و البته کمونیستی حضور دارند و ارتش نیز محاظت از آنجا را به عهده گرفته است. حال هرچقدر هم که سعی کنیم سختگیر نباشیم این تاکید بر کلیشه، مخاطب خاص سینما را آزرده می‌کند و به راستی حیف است که این موضوع‌های زیبا به تباهی کشیده شوند.

در پایان می‌شود گفت فیلم Bird Box: Barcelona یکی دیگر از دلایلی است که باعث می‌شود ما به این موضوع پی ببریم که سینمای اسپانیا با سرمایه‌گذاری نتفیلکس به راستی در حال پیشرفت است، اما خب همچنان ضعف در رسیدگی به جزئیات به چشم می‌خورد و فیلم Bird Box: Barcelona با اینکه اثری هیجان‌انگیز طلقی می‌شود اما شک نکنید که اثری است که به زودی فراموش خواهد شد، چرا که این اثر با تبلیغ و هزینه زیاد بالا آمده و هیچ رقم پولی نمی‌تواند یک اثر معمولی را به اثری هنری تبدیل ‌کند.

برای مطالعه نقد فیلم های جدید به این صفحه مراجعه کنید.