بهترین کتاب‌ های علمی تخیلی که منبع اقتباس فیلم‌ها و سریال‌ها شدند

شیوع ویروس کرونا در زمانی مارا خانه‌نشین و درگیر قرنطینه کرده است که تعطیلات نوروز 99 هم از راه رسیده‌اند. بنابراین بدون شک بسیاری از افراد، برنامه‌های منحصر به فرد و خاصی برای این تعطیلات داشته‌اند که حالا  با همه‌گیری ویروس کرونا، برهم خورده است. در چنین شرایطی، سرگرمی‌های متفاوتی همچون بازی‌های ویدیویی، فیلم خارجی و داخلی و در انتها ادبیات می‌توانند شرایط روحی بهتری را برایمان ایجاد کنند. اما چه چیزی بهتر از اینکه سراغ کتاب‌هایی برویم که پس از خواندنشان می‌توانیم با خیالی آسوده و شناختی دقیق، به تماشای سریال و یا فیلم سینمایی ساخته شده براساس آن‌ها بنشینیم. در این مطلب لیستی از بهترین کتاب های علمی تخیلی که اقتباسی سینمایی و یا تلویزیونی براساس آن‌ها ساخته‌شده‌اند، تدارک دیده‌ایم. تمامی کتاب‌های موجود در این لیست، توسط نشرهای داخلی ترجمه و در کشور منتشر شده‌اند.

• کتاب مریخی (The Martian)

رمان علمی-تخیلی مریخی، اولین اثر اندی وییر (Andy Weir) نویسنده امریکایی است که با نام حقیقی او منتشر شده. وییر با هوشمندی و تلفیق کمی فانتزی با اصول اصلی ژانر علمی-تخیلی، موفق شد تا سرگذشت یک فضانورد به نام مارک ویتنی (Mark Watney) را روی سیاره سرخ روایت کند. پس از یک طوفان شن بزرگ روی سیاره مریخ، دیگر فضا نوردان که تصور می‌کنند ویتنی کشته شده‌اند، به سمت زمین حرکت می‌کنند،. اما ویتنی مدتی بعد به هوش آمده و خودش را تنها و بدون هیچ امکانی برای ارتباط با زمین، روی سیاره مریخ می‌یابد.

اندی وییر داستان کتاب مریخی، را برپایه اصول علمی دقیقی از دانش هوا و فضا نگاشته است. اکثر بخش‌ها و رویدادهای داستان او، در واقع تئوری‌های علمی‌اند که در میان داستانی تکان‌دهنده و تلاش شخصیت اصلی برای بازگشتن به زمین، پنهان شده‌اند.

اندی وییر کتاب مریخی را برای اولین بار در سال 2011 و با هزینه شخصی به چاپ رساند، اما پس از استقبال فراوان دوست‌داران ژانر علمی-تخیلی از این کتاب، انتشارات Crown حق انتشار کتاب را خریداری کرد و آن را در مقیاسی بسیار بزرگ‌تر به دست خوانندگان رساند.

این کتاب زیبا و دوست‌داشتنی در سال 2015 تبدیل به فیلمی موفق به کارگردانی ریدلی اسکات (Ridley Scott) شد، در این فیلم مت دیمون (Matt Damon) در نقش فضانورد گم‌شده مارک ویتنی ظاهر شد. این کتاب توسط حسین شهرابی ترجمه شده و در انتشارات کتابسرای تندیس به چاپ رسیده است.

• کتاب راهنمای کهکشان برای اتواستاپ‌زن‌ها (The Hitchhiker’s Guide to the Galaxy)

کتاب راهنمای کهکشان برای اتواستاپ‌زن‌ها (یا هیچ‌هایکرها) رمانی مشهور و ماندگار است که اولین کتاب از مجموعه پنج‌جلدی راهنمای کهکشان به شمار می‌رود. سری رمان‌هایی که داستان سفری دور و دراز، عجیب و البته جذاب آرتور دنت و رفیق فضایی‌اش فورد پریفکت را در طول کهکشان‌ها روایت می‌کنند. سفری که پس از نابودی سیاره زمین آغاز شده و به سبک سواری مجانی (هیچ‌هایکری) دنبال می‌شود، آرتور و فورد طی سواری‌های مجانی و به لطف طنز زیبا و دوست داشتنی نویسنده، یکی از بهترین داستان‌ها و روایت‌های ممکن در ژانر علمی-تخیلی را خلق می‌کنند.

داگلاس آدامز (Douglas Adams) نویسنده بریتانیایی سری راهنمای کهکشان،‌ این سری از داستان‌ها را در ابتدا به شکل یک برنامه رادیویی در سال 1978 در رادیو BBC آغاز کرد و پس از مدتی به ایده‌ای اصلی برای یک داستان بلند رسید. او که سابقه فعالیت‌های زیادی با گروه طنز مانتی پایتون (Monty Python) در کارنامه دارد، موفق شد تا طنز دلنشین و جذاب را در میان داستان این کتاب بگنجاند تا یکی از آثار مهم در تاریخ را به دست خوانندگانش برساند.

آدامز، نویسنده مشهور این سری رمان‌های بزرگ و به‌یادماندنی که حالا به اثری کالت و مهم در میان ادبیات ژانر علمی-تخیلی تبدیل شده است، طنزی دوست داشتنی و رخدادهای عجیب را به نحوی جذاب در داستان قرار داده تا مخاطب نه فقط با شخصیت‌های داستان، بلکه با خود آدامز نیز احساس نزدیکی و دوستی می‌کند.

راهنمای کهکشان تا به حال منبع اقتباس‌های فراوانی بوده است،‌ از سریالی در دهه 80 گرفته تا یک فیلم سینمایی در سال 2005،‌ این کتاب همچنین منبع الهام یک بازی ویدیویی به همین نام هم بوده است. کتاب راهنمای کهکشان برای اتواستاپ‌زن‌ها و همچنین جلد دوم سری، رستوران آخر جهان، توسط آرش سرکوهی ترجمه و در نشر چشمه منتشر شده است.

• کتاب سرگذشت ندیمه (Handmaid’s tale)

کتاب سرگذشت ندیمه، رمانی علمی-تخیلی با درون‌مایه‌های سیاسی و اجتماعی فراوان است که جامعه‌ای دیکتاتوری با قوانین سخت‌گرانه دینی را به تصویر می‌کشد. این کتاب از بخش‌های مختلفی تشکیل شده که سقوط زنان در جامعه جدیدی متصور شده در کتاب را روایت می‌کند. سرگذشت زنانی که حالا به ندیمه‌هایی خدمت‌گذار با کمترین حقوق اجتماعی تبدیل شده‌اند و برای بازپس‌گرفتن حقوق اولیه و زنده ماندن در جامعه، تلاش می‌کنند.

داستان در دو بخش مختلف شب و دیگر فعالیت‌ها، از دیدگاه یک ندیمه به اسم آفرد (Offred) روایت می‌شود. او در بخش شب، داستان زندگی خودش و وقایع شخصی زندگی‌اش را روایت می‌کند و در بخش‌های دیگر، خواننده روایتی از زندگی دیگر ندیمه‌ها، فعالیت‌های آن‌ها و مشکلاتی که با آن دست و پنجه نرم می‌کنند است. خواننده در این بخش، داستان دیگر ندیمه‌ها را از زاویه دید آفرد شاهد خواهد بود.

مارگارت اتوود (Margaret Atwood) نویسنده فمنیست اهل کانادا، رمان پادآرمان شهری سرگذشت ندیمه را در سال 1985 منتشر کرد تا داستانی غریب و دردناک را در رابطه با جوامع مردسالار و حقوق زنان در جوامع انسانی روایت کند.

کتاب سرگذشت ندیمه، در عین اینکه یکی از مهم‌ترین رمان‌های پادآرمان شهری به شمار می‌رود که توانسته الهام بخش مبارزات مربوط به حقوق برابر زنان در جوامع باشد، یک اثر ادبی درجه یک و خواندنی است که می‌تواند مخاطبش را تا لحظه آخر میخکوب کند. کتاب سرگذشت ندیمه یکی از بهترین کتاب های علمی تخیلی است که برنده جوایز بسیاری شده. می‌توان از میان آن‌ها به جایزه آرتور سی.کلارک (Arthur C. Clarke Award) در سال 1987 برای بهترین کتاب علمی تخیلی اشاره کرد.

سرگذشت ندیمه، منبع اقتباس اصلی برای سریالی به همین نام است که برای اولین بار در سال 2017 پخش شد. این کتاب در ایران، توسط سهیل سمی ترجمه شده و توسط انتشارات ققنوس به بازار منتشر شده است.

• کتاب تلماسه (Dune)

کتاب تلماسه یا دون نه تنها یکی از مهم‌ترین و جریان‌سازترین آثار علمی‌-تخیلی تاریخ است، بلکه یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌های این ژانر هم به شمار می‌رود. این کتاب در حقیقت اولین نسخه‌ از مجموعه کتاب‌های تلماسه، که تبدیل به یکی از بزرگترین فرنچایزهای علمی تخیلی شده است، محسوب می‌شود.

وقایع رمان تلماسه در آینده‌ای بسیار دور و در جامعه‌ عظیم فئودالی فضایی‌ای که در آن، اشراف‌زاده‌ها کنترل تمامی منابع مهم کهکشان را به دست گرفته‌اند، روایت می‌شود. کتاب تلماسه، روایت‌ کننده داستان پال آتریدس (Paul Atreides) است که خانواده‌اش مسئولیت مراقبت و کارکردن در سیاره آراکیس را برعهده دارند. این سیاره تنها محلی است که دارویی مهم برای جامعه دون ساخته می‌شود. داروی Melange یا ادویه، دارویی است که عمر انسان‌ها را طولانی‌تر کرده و توانایی مسیریابی در کهکشان را به آن‌ها می‌دهد. داستان تلماسه لایه‌های بسیاری زیادی دارد و مسائل مهمی مثل دین، سیاست، محیط زیست، تکنولوژی و احساسات انسانی را بررسی می‌کند.

فرانک هربرت (Frank Herbert) نویسنده رمان تلماسه، پس از این کتاب پنج رمان دیگر در دنیای تلماسه نوشت و این دنیای عظیم و دوست داشتنی را گسترش داد. اولین رمان این مجموعه‌ی عظیم،‌ منبع اصلی اقتباس فیلم سینمایی Dune ساخته دیوید لینچ (David Lynch) بود. همچنین دو سریال کوتاه براساس این مجموعه ساخته شد که در سال‌های 2000 تا 2004 پخش شد. این مجموعه عظیم و جذاب، منبع اقتباس چندین بازی ویدیویی، موسیقی و محتوای رسانه‌ای متفاوت بوده است.

همچنین جدیدترین اقتباس از این سری،‌ که توسط دنی ویلنوو (Denis Villeneuve) کارگردانی شده‌ است، در سال جاری اکران خواهد شد. بنابراین تعطیلات  امسال بی‌شک بهترین فرصت برای مطالعه این کتاب است. کتاب تلماسه با ترجمه مهیار فروتن فر توسط انتشارات کتابسرای تندیس در کشورمان منتشر شده است.

• کتاب ساکن برج بلند (The Man in the High Castle)

رمان ساکن برج بلند، رمانی در ژانر تاریخ بدیل (ژانری که نویسنده وقایع تاریخی حقیقی را دچار تحول اساسی کرده و داستان را براساس همین تحولات می‌نویسد) است، که نتیجه‌ای متفاوت برای جنگ جهانی دوم متصور شده است. در این کتاب، نیروهای متحدین پیروز جنگ جهانی بوده‌اند و حالا حکومت رایش سوم تمام اروپا را در اختیار دارد. همچنین ایالات متحده تبدیل به مستعمره دو کشور آلمان و امپراطوری ژاپن شده است. در این رمان نیروهای آلمان با حمله به سواحل شرقی ایالات متحده و نیروهای ژاپن با فتح سواحل غربی این کشور، به جنگ جهانی دوم پایان دادند و دو حکومتی دیکتاتوری را در این کشور پایه‌گذاری کردند.

فیلیپ کی. دیک (Philip Kindred Dick) نویسنده امریکایی این کتاب، یکی از مهم‌ترین نویسندگان ژانر علمی-تخیلی و یکی از پیشگامان ژانر سایبرپانک به شمار می‌رود. دیک، رمان‌های بسیار مهمی همچون گزارش اقلیت (Minority Report) و آیا اندروید‌ها خواب گوسفندان الکتریکی می‌بینند را در کارنامه دارد. رمان‌هایی که نه‌تنها تبدیل به آثار مهم سینمایی شده‌اند، بلکه جریان‌های مهمی را در ادبیات داستانی و همچنین سینما آغاز کردند که همچنان ادامه دارد.

دیک در رمان ساکن برج بلند، مسايل مهمی را بررسی می‌کند. از عواقب پیروزی حزب ناتزی در جنگ جهانی دوم گرفته، تا شرایطی که یک حکومت دیکتاتوری در کشور بزرگی مثل ایالات متحده ساخته است. در واقع رمان دیک، نه تنها اثری ضدجنگ و قدرتمند است، بلکه دنیایی را در مقابل چشمان خواننده ترسیم می‌کند که می‌تواند در هر لحظه به واقعیت بدل شود.

این رمان در سال 2015 و با تهیه کنندگی دختر فیلیپ کی.دیک به یک سریال تلویزیونی با همین نام تبدیل شد. همچنین این رمان با ترجمه سمیه گنجی، توسط نشر روزنه به چاپ رسیده است.

• کتاب  بلید رانر – آیا اندرویدها خواب گوسفندهای الکتریکی می‌بینند؟ (?Do Androids Dream of Electric Sheep)

پس از وقوع یک جنگ اتمی بزرگ روی سیاره زمین و از میان رفتن بخش مهمی از حیات، سازمان ملل تصمیم می‌گیرد که کلونی‌های بسیاری به مستعمره‌های زمین در سیاره‌های دیگر بفرستد تا حیات انسان‌ها به شکلی دیگر در این سیاره‌ها ادامه پیدا کند. برای کمک به سفرهای طولانی فضایی، انسان‌هایی مصنوعی با نام اندروید ساخته می‌شوند تا به انسان‌ها خدمت کنند. اما پیشرفت علم باعث می‌شود که تفاوت اندرویدها با انسان‌ها به قدری کم شود که نتوان این موجودات را از انسان‌ها تمایز داد.

در چنین وضعیتی ریک دکارت (Rick Deckard) که یک جایزه‌بگیر برای پلیس سان‌فرانسیسکویی سایبرپانکی است، مامور می‌شود تا شش اندروید که از کلونی‌های مریخ گریخته و دست به شورش زده‌اند را شکار کرده و از بین ببرد. سفر دکارت (که نامش اشاره‌ای زیبا به فیلسوف بزرگ رنه دکارت است) سوالات فلسفی بسیاری را در رابطه با امر وجود و اینکه چه چیزی ما را به انسان تبدیل کرده است، مطرح می‌کند.

سوالات مهم هستی شناسانه رمان مهم فیلیپ کی.دیک، باعث شد که یکی از مهم‌ترین آثار علمی- تخیلی تاریخ توسط او نگاشته شود، رمانی که به عقیده بسیاری از محققان، یکی از پیشگامان ادبیات سایبرپانک است و توانسته مهم‌ترین قواعد این ژانر را دسته بندی کند.

رمان آیا اندرویدها خواب گوسفندهای الکتریکی می‌بینند، مدتی پس از عرضه و بعد از خیزش ادبیات سایبرپانک به واسطه انتشار رمان نورومنسر (Neuromancer) نوشته ویلیام گیبسون (William Gibson)، مورد توجه ریدلی اسکات کارگردان مشهور سینما قرار گرفت و پس از مدتی در سال 1984 به اولین فیلم سایبرپانکی تاریخ تبدیل شد. فیلم Blade Runner به سرعت به یکی از آثار جریان ساز تاریخ بدل شد و سینمای علمی-تخیلی را برای همیشه دچار تحول کرد. دومین اقتباس بزرگ از این کتاب ماندگار، فیلم Blade Runner 2049 به کارگردانی دنی ویلنو است که در سال 2017 اکران شد.

رمان آیا اندرویدها خواب گوسفندهای الکتریکی می‌بینند با نام بلید رانر، و با ترجمه شهریار وقفی پور، که یکی از موفق‌ترین و بهترین مترجمان در حوزه علوم اجتماعی و رمان‌های تاثیرگذار است، توسط نشر نیماژ به بازار عرضه شده است.

• کتاب 100 نفر (The 100)

پس از معرفی چند اثر کلاسیک و عظیم،‌ تصمیم گرفتیم تا منبع اقتباس یکی از سریال‌های جذاب چندسال اخیر را معرفی کنیم. سریال The 100 که یکی از موفق‌ترین سریال‌های شبکه CW به شمار می‌رود. این سریال با رویکردی متفاوت نسبت به دیگر سریال‌های این شبکه،‌ موفق شده تا مخاطب‌های بسیاری جذب کند،‌ در حقیقت براساس سری رمان‌های 100 نفر، نوشته نویسنده امریکایی کاس مورگان (Kass Morgan) است. مورگان پس از کتاب اول، با نوشتن یک رمان دیگر، داستان شخصیت‌های محبوب این سری را ادامه داد، تا یکی از بهترین رمان‌های علمی‌-تخیلی نوجوانانه در چند سال اخیر خلق شود.

داستان این سری، روایت کننده دنیایی است که در آن زمین سال‌ها پیش غیرقابل سکونت شده و حالا انسان‌ها برای آزمایش بازگشت دوباره به سطح زمین، 100 نوجوان بزه‌کار را به سطح این سیاره بازمی‌گردانند تا شرایط زندگی روی سطح زمین را مورد سنجش قرار دهند. شخصیت‌های نوجوان کتاب،‌ کلارک گریفین (Clarke Griffin)، بلامی بلیک (Bellamy Blake) و جان مورفی (john murphy) هستند که باید چالش‌های بسیاری را از سر بگذرانند تا به ساکنان آرک (سفینه فضایی که انسان‌ها در آن ساکن هستند) نشان دهند که زمین، ‌دوباره به سیاره‌ای قابل سکونت تبدیل شده است.

با وجود اینکه کتاب 100 نفر، سرگذشت شخصیت‌های نوجوان را روایت می‌کند، اما دنیایی خشن و کاملا بزرگسالانه با چالش‌هایی عظیم را برای مخاطب به تصویر می‌کشد. دنیایی که شاید بتوان برداشت‌هایی از رمان ماندگار ویلیام گولدینگ (William Golding)، سالار مگس‌ها را در آن یافت. این سری از رمان‌ها با ترجمه بهنام حاجی زاده، توسط انتشارات باژ به بازار عرضه شده‌اند.

• کتاب اطلس ابر (Cloud Atlas)

اطلس ابر رمانی علمی-تخیلی است که شامل شش داستان به هم پیوسته و در عین‌حال متفاوت است. شش داستان که هریک در زمان و مکانی مختلف و متفاوت رخ می‌دهند و ماجرای شش شخصیت را در زما‌ن‌ها و مکان‌هایی کاملا دور از یکدیگر دنبال می‌کنند، از سواحل جنوبی اقیانوس اطلس در قرن 19 میلادی گرفته تا جزایر هاوایی در دنیای پساآخرالزمانی.

هریک از داستان‌های کتاب روایتگر مبارزه شخصیت‌های داستان با نیرو یا افرادی است که به نوعی طبیعت واقعی آن‌ها را انکار کرده، زیرسوال می‌برند و در انتهای داستان‌ها به شکلی که گویی شخصیت‌های هرقصه،  نسخه حلول یافته شخصیت‌های داستان قبلی در زمان و مکانی متفاوت‌اند.

دیوید میچل (David Mitchell) اطلس ابر را در سال 2004 منتشر کرد. او بیان می‌کند که این کتاب بیش از هرچیز به ذات انسان و مبارزه درونی این موجود برای آزادی پرداخته است. در حقیقت اطلس ذات اصلی و ثابت انسان است که همچون ابری با حفظ کردن ماهیت اصلی خودش، با ظاهرهای گوناگون در اعصار مختلف حلول پیدا می‌کند.

درون‌مایه‌های علمی تخیلی در این کتاب به طور تمام و کمال در خدمت داستان پیچیده و در هم‌تنیده شخصیت‌های اصلی پرشمار داستان است. میچل موفق شده تا به بهترین شکل ممکن شش داستان متفاوت و کاملا مجزا از هم را به شکلی درهم تنیده و مرتبط روایت کند که اطلس ابر به جای تبدیل شدن به یک مجموعه داستان، به رمانی یکپارچه، با ریتمی جذاب و گیرا تبدیل شود.

رمان خواندنی اطلس ابر، با ترجمه علی منصوری توسط نشر روزگان در کشورمان منتشر شده است.

تلاش شد تا در این لیست، به آثاری در ژانر علمی-تخیلی که تبدیل به آثار سینمایی و سریال‌های تلویزیونی موفقی شده‌اند و همچنین، ترجمه‌ای مناسب از آن‌ها به زبان فارسی یافت می‌شود، اشاره کنیم. شما چه کتابی را برای خواندن در تعطیلات پیشنهاد می‌کنید؟ نظرتان را با ما به اشتراک بگذارید.