شخصیت‌هایی که منش دیوانه‌وار دارند و فلسفه کلی آن‌ها حول محور دیوانگی می‌چرخند این روزها طرفداران زیادی در تمام عرصه‌های سرگرمی پیدا کرده‌اند؛ چه بازی‌های ویدیویی، فیلم‌های سینمایی، سریال‌های تلویزیونی یا حتی کتاب‌های کمیک. اما اگر بخواهیم به یکی از شخصیت‌های دنیای سرگرمی، اعتبار بالایی در جریان‌سازی این ماجرا بدهیم، قطعا شخصیت جوکر طلایه‌دار ارتش دیوانه‌ها محسوب می‌شود.
او در هر مدیوم سرگرمی که قرار گرفته، نشان داده است که به خوبی دیوانگی خالص را در چهارچوب کردار خودش تداعی می‌کند؛ کافی است تنها نگاهی به سری Batman Arkham بیندازید که چگونه توانست یکی از بهترین ورژن‌های خودش در صنعت بازی‌های ویدیویی باشد! یا حتی در سینما و با نقش‌آفرینی‌های به یادماندنی هث لجر و واکین فنیکس چهره‌های متفاوت و دیوانه‌واری را از جوکر دیدیم و به همین راحتی جوکر به یکی از محبوب‌ترین شرورهای دیوانه دنیای سرگرمی بدل شد.
در این مطلب می‌خواهیم نگاهی کلی به این شخصیت بیندازیم و بررسی کنیم که جوکر کیست، چگونه و توسط چه کسی خلق شد. در اولین قسمت «زیروبم» جوکر به ریشه‌های این شخصیت و خالق آن می‌پردازیم. مجموعه مطالب زیروبم معادل فارسی Geek-out را از این بعد می‌توانید در پی اس آرنا دنبال کنید.
جوکر کیست؟
جوکر قرار نبود که امروز به یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین شرورهای تاریخ کتاب‌های کمیک بدل شود. او برای اولین بار در شماره اول کتاب‌های کامیک و ران اصلی Batman حضور یافت و طبق داستانی از پیش نوشته شده، قرار بود که در همین شماره نیز کشته شود و به قتل برسد. این شخصیت توسط بیل فینگر، باب کین و جری رابینسون خلق شده است که بیل فینگر و جری رابینسون وظیفه طراحی و کشیدن مفهوم بصری و باب کین نیز وظیفه نوشتن مفهوم کلی این شخصیت را داشتند و به کمک این سه نفر، محبوب‌ترین شرور دیوانه کتاب‌های کمیک خلق شد.
بزرگ‌ترین تناقضی که گذشته شخصیت جوکر دارد، این است که این شخصیت گذشته مشخص و معلومی ندارد و تا به امروز و در آرک‌ها و کتاب‌های مختلف چندین گذشته برای او مشخص شده است. او حتی بارها در کتاب‌های کامیک گفته است که گذشته‌اش را درست به خاطر ندارد یا این‌که چیزهای متفاوت و متناقضی از گذشته‌اش به یاد دارد، یا این که دوست ندارد راجع به گذشته خودش صحبت کند اما نویسندگان سعی کرده‌اند داستان‌هایش ریشه‌ای مختلفی را برای شخصیت جوکر بنویسند و راستش را بخواهید شاید بزرگ‌ترین دلیلی که شخصیت جوکر توانسته است مفهوم عجیب و ناشناخته خود حفظ کند، همین گذشته نامعلومش باشد و شاید به همین دلیل است که هیچ نویسنده‌ای تا به امروز جرات نکرده است که یک گذشته مشخص و معلوم برای جوکر خلق کند.
در بین تمامی گذشته‌های جست و گریخته‌ای که برای این شخصیت نوشته شده است، شاید تنها یک داستان باشد که بیشتر از بقیه مورد استفاده قرار گرفته شده و خیلی از طرفداران کتاب‌های کمیک و شخصیت جوکر آن را به رسمیت بشناسند. البته این داستان نیز کاملا به گذشته جوکر اشاره نمی‌کند و تنها به اتفاقاتی می‌پردازد که باعث می‌شود شخصیت جوکر شکل بگیرد.
جوکر در این داستان یک گانگستر و خلافکار است که با گذاشتن ماسک بزرگ قرمزی روی سرش لقب RedHood را به خودش می‌دهد و شروع به دستبرد زدن به بانک‌های مختلف می‌کند و به خوبی از دست مامور‌های قانون فرار می‌کند. یک روز و در یکی از دستبردهایش، ناگهان شنل‌پوش مبارز یعنی بتمن وارد صحنه شده و ردهود از دست او فرار می‌کند و تعقیب و گریز هیجان‌انگیزی بین این دو رقم می‌خورد. در این میان ردهود تصمیم می‌گیرد که برای گم کردن بتمن وارد فضای بسته‌تری شود و نزدیک‌تر فضای بسته به او، کارخانه تولید مواد شیمیایی است و او بدون هیچ درنگ و فکری وارد این کارخانه شده و راه خروجی اضطراری را دنبال می‌کند. اما بتمن از او سریع‌تر بوده و جلوی راه او قرار می‌گیرد و رد هود که متوجه می‌شود راه فراری ندارد دستپاچه می‌شود و از بالای پلتفرم به سمت پایین پرتاب شده و داخل مواد شیمیایی داغ و سوزان می‌افتد.
افتادن او در این مواد باعث می‌شود که لایه سطحی پوست او کاملا سفید شود و موهایش رنگ و فرمی بدترکیب به خود بگیرند و این در حالی است که بتمن در آن لحظه تصور می‌کرد که رد هود مرده است و او حتی قبل از این که ردهود به داخل جایگاه مواد شیمیایی بیافتد، سعی کرد که او را نجات دهد اما ناموفق بود. در کتاب‌های دیگری برای تکمیل این داستان آمده است که جوکر قبل از این اتفاق زن و کودک خود را از طی یک جنگ گانگستری از دست داده بود و بعد از افتادن در این مواد شیمیایی و تحت تاثیر عوارض جانبی مواد شیمیایی و البته از دست دادن زن و فرزندش، به اوج دیوانگی می‌رسد. هم‌چنین در کتاب دیگری یک بار به نام جوکر اشاره شد که «جک» بود. خیلی‌ها معتقدند این «جک» همان جکی است که پدر و مادر بروس وین (بتمن) را کشته بود.
جوکر چرا و چگونه خلق شد؟
جوکر قبل از این که شهرت جهانی پیدا کند و امروزه به مهم‌ترین دشمن بتمن بدل شود، در حقیقت یک شرور ساده و امتحانی بود و سازندگان آن در ابتدا می‌خواستند بتمن را در مقابل یک دشمن ساده و بدون قدرت فرازمینی قرار دهند تا به نوعی شروع‌کننده ران و آرک‌های جدید بتمن باشند. اما نمی‌خواستند این دشمن آن‌قدر هم ساده باشد که بتمن با یک مشت بتواند او را شکست دهد و اینگونه بود که ایده جوکر در ذهن باب کین نقش بست. او می‌خواست خلافکاری بسازد بالاتر از یک گانگستر عادی که با سلاح و تفنگ بخواهد مقابل بتمن بایستد. او سعی کرد شخصیتی خلق کند که با اوج دیوانگی‌اش بتمن را به چالش بکشد. او شخیصت ساخت که به هیچ‌چیز و هیچ‌کس اهمیت نمی‌داد و از هر چیزی برای شکست دادن بتمن استفاده کند و از انجام دادن هیچ‌کاری ترس نداشته باشد! شاید این مولفه اصلی شخصیت جوکر است، چرا که او از انجام هیچ‌کاری نمی‌ترسد! او حتی از شکست خوردن هم نمی‌ترسد و نقشه و کاری که می‌خواهد عملی کند را بدون هیچ رحم و معطلی انجام می‌دهد.
باب کین مفهوم ریشه‌ای و شخصیتی جوکر را نوشت و او را به دست بیل فینگر و جری رابینسون سپرد. اینجا بود که ماجرا کمی برای آن‌ها سخت شد چرا که بیل فینگر و جری رابینسون به اختلاف نظر برخورده بودند. بیل فینگر برای طراحی بصری شخصیت جوکر «کانرد وایت» در فیلم «مردی که می‌خندد» را منبع الهام خود در نظر گرفته بود اما جری رابینسون یک اسکچ جداگانه شبیه به کارت جوکر در بازی پوکر در نظر گرفته بود و مشکل اصلی اینجا بود که هر دو ایده آن‌قدر خوب و جذاب بودند که نمی‌توانستند به نتیجه برسند که کدام ایده بهتر است!
بیل فینگر و جری رابینسون چندهفته به کشیدن اسکچ‌های مختلف مشغول شدند و در نهایت و به کمک همدیگر توانست به ترکیبی از هر دو اسکچ برسند و طرح نهایی شخصیت جوکر برای اولین حضورش در کتاب‌های کامیک Batman ثبت شد. جالب است بدانید که شخصیت جوکر قرار بود که در انتهای شماره اول کشته شود و به تاریخ بپیوندد اما ویرایشگر آن زمان انتشارات دی سی از سازندگان این شخصیت و کتاب کامیک بتمن خواست که این شخصیت را فعلا نکشند تا بتوانند در آینده هم از آن استفاده کنند و این که جوکر شخصیت بسیار جذابی بود و از دست دادن او آن هم به این سرعت می‌تواند باعث پشیمانی شود.
اینجوری بود که شخصیت جوکر توسط باب کین، بیل فینگر و جری رابینسون افسانه‌ای خلق شد و تا به امروز به یکی از عجیب‌ترین و بهترین شرورهای تاریخ کتاب‌های کمیک معروف است.
قدرت‌های جوکر چیست؟
در نگاهی اجمالی و ابتدایی باید اشاره کرد که جوکر هیچ قدرت ابرزمینی ندارد و یک آدم کاملا عادی است. او حتی مهارت‌های جنگاوری خیلی خوبی ندارد و در نبردهای تن به تن به راحتی شکست می‌خورد و این موضوع بارها و بارها در کتاب‌های کمیک بتمن به نمایش کشیده شده است.
شاید بزرگ‌ترین قدرت جوکر را بتوان ذهن او دانست. او به راحتی می‌تواند یک مغز متفکر باشد و با ریختن نقشه‌های پلید و دیوانه‌وارش هر کسی (حتی بتمن) را به چالش بکشد و دمار از روزگار آن‌ها در بیاورد. بتمن بارها در کتاب‌های کمیکش گفته است که تا به حال دشمنی به باهوشی و زیرکی جوکر نداشته است. این در حالی است که خیلی‌ها جوکر را دیوانه خطاب می‌کنند؛ در حالی که جوکر یک نابغه به تمام معنا است که از دیوانگی خود برای ریختن نقشه‌های بدون ایراد و بی‌نقص استفاده می‌کند. حال همه این ویژگی‌ها را در کنار غیرقابل پیش‌بینی بودن او اضافه کنید و متوجه شوید که با چه شرور قدرتمندی رو به رو هستیم.
البته در بعضی کتاب‌های بتمن اشاره شده است که او یک سری قدرت‌های عجیب و غریب دارد! مثلا در یکی از کتاب‌ها و آرک‌های بتمن (جهت جلوگیری از اسپویل، نام کتاب ذکر نمی‌شود) به این موضوع اشاره می‌شود که جوکر یک لازاروس پیت (نام چشمه‌ای باستانی که اگر مرده را داخل آن بیندازی زنده می‌کند یا فرد پیر را جوان می‌کند) دارد و حدود چندصد سال از عمر او می‌گذرد! داستانی که قبلا برای راس‌الغول گفته شده بود.
جوکر به جز همه این موارد در ساخت تله و اسلحه نیز تبحر و صدالبته خلاقیت بسیار زیادی دارد. او بارها نشان داده است که اگر مقابل او قرار می‌گیرید برای هر قدمی که برمی‌دارید باید منتظر مرگ یا هر اتفاق بد دیگه‌ای باشید، چرا که او استاد تله‌کاشتن است و با سلاح‌هایی که می‌سازد، نه تنها بتمن بلکه ابرقهرمانانی با قدرت‌های ابرزمینی مانند سوپرمن را نیز به چالش می‌کشد!
سخن پایانی
در زیروبم جوکر، سعی کردیم که نگاهی به ظهور، قدرت‌ها، ریشه و گذشته جوکر بیاندازیم. امیدواریم از خواندن این مقاله لذت برده باشید و ما را از نظرات، انتقادات و پیشنهادات خود مطلع کنید.
به نظر شما جوکر فینیکس بهتره هیث لجر؟