چگونه بسته خود را به آن سوی آب برسانیم؟

 

امروز تجارت بین‌المللی به واسطه رونق گرفتن حمل و نقل کالاهای مختلف در بین کشورهای متعدد دنیا رونق بسیار گرفته است.

البته همچنان مراحل حمل و نقل کالا از کشورهای مختلف و به صورت بین‌الملل با پیچیدگی‌ها و دشواری‌های خاص خود همراه است.

در این گفتار سعی داریم مراحل مختلف ارسال بار به صورت بین‌المللی را بررسی کرده و نکات متعدد مربوط به آن را بیان کنیم.

نکته‌ای که در ابتدا قابل توجه است بحث مربوط به پرداخت مبالغ متعدد در خصوص انجام مراحل مختلف حمل و نقل کالاها به صورت بین الملل است؛ در این رابطه پرداخت از جانب هر یک از صادر کنندگان و یا وارد کنندگان کالاهای مختلف با توجه به توافقات صورت گرفته میان آنان انجام خواهد شد.

منظور از حمل و نقل بین‌المللی چیست؟

در تجارت بین‌الملل برای دستیابی به کالاها و محموله‌های مختلف ممکن است نیاز باشد که یک کالا از مرز چند کشور عبور کند و بنابراین نیاز به رعایت الزامات و مقررات بین المللی از جانب هر یک از طرفین و همچنین شرکت‌های حمل و نقل بین المللی نقش پررنگی دارد.

از جمله نکات مورد توجه در این خصوص توجه به نحوه عدل‌بندی کالاها (بسته بندی محموله)، انتخاب روش مناسب برای حمل و نقل کالا، توجه به قواعد و مقررات و… است.

انتخاب روش حمل و نقل مناسب کالاها به صورت بین المللی نقش مهمی در تعیین هزینه‌ها، کیفیت حمل و نقل و سلامت کالاهای ارسالی دارد.

روش‌های حمل و نقل بین‌المللی

روش‌های مختلفی در خصوص انتقال کالاها و محصولات و در تجارت بین‌الملل مورد استفاده قرار می‌گیرد از جمله استفاده از وسایل نقلیه مختلفی همچون کامیون، قطار،کشتی و هواپیما در خصوص حمل و نقل بین المللی کالاها کاربرد دارد.

از جمله مهم‌ترین مسائل مورد توجه در خصوص انتقال کالاها توسط شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی آشنایی با قوانین و مقررات گمرکی و هرگونه ضوابط حمل و نقل بین المللی است.

حمل و نقل دریایی

بیشترین تعداد کالاهای ارسالی به صورت بین‌المللی از طریق حمل و نقل دریایی صورت می‌گیرد؛ و این روش یکی از مرسوم‌ترین و مورد استقبال‌ترین روش‌های حمل و نقل برای تجار و شرکت‌های بین‌المللی است چرا که به نسبت روش‌های ارسال زمینی مسیرهای کوتاه‌تری داشته و معمولا هزینه کمتری را در مقایسه با روش حمل و نقل هوایی دارد همچنین در جهت ارسال بار بین المللی در مورد کالاهای حجیم و سنگین‌تر این روش مقرون به صرفه‌تر است.

از جمله معایب روش حمل و نقل دریایی، می‌توان به طولانی شدن پروسه ارسال کالاها و امکان ایجاد حوادث در طی مسیر اشاره کرد.

همچنین برخی از کشورها نیز به دلیل عدم دارا بودن مرزهای آبی امکان ارسال یا دریافت بار و کالاها از طریق دریایی را ندارند.

کراس استافینگ یکی از زیرمجموعه‌های روش‌های حمل و نقل دریایی کالاهاست که در هر شرکت حمل دریایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در این روش محموله ابتدا در محل انبار از یک کانتینر تخلیه شده و سپس مجدداً در کانتینر دیگری بارگیری می‌شود که در اصطلاح تعویض کانتینر نیز نام دارد.

در روش حمل و نقل کراس استافینگ محموله‌ها و بارها بین کشتی‌های مختلف جابجا می‌شوند.

این روش حمل و نقل در حوزه حمل و نقل بین‌المللی حائز اهمیت بوده و به جهت ملاحظات اقتصادی و سیاسی کشورهای گوناگون مورد استقبال تاجران و فعالان صنعت حمل و نقل از جمله شرکت‌های بین‌المللی حمل و نقل است.

حمل و نقل هوایی

از دیگر روش‌های حمل و نقل بین‌المللی می‌توان به روش هوایی اشاره کرد که از طریق پایانه‌های هوایی باربری یا همان فرودگاه‌های باربری اقدام به ارسال کالاهای مختلف به کشورهای دیگر در آن صورت می‌گیرد.

این روش باربری هوایی بین المللی به نسبت سایر روش‌ها به عنوان سریع‌ترین روش شناخته می‌شود و امنیت کالاها نیز در برابر حوادث در روش حمل و نقل هوایی بسیار بالا است.

از جمله معایب این روش می‌توان به هزینه‌های بالای حمل و نقل اشاره کرد و همچنین امکان جابجایی کالاها از طریق هوایی برای کالاهای حجیم‌تر و سنگین‌تر وجود ندارد.

حمل و نقل زمینی

حمل و نقل زمینی از طریق جاده‌ای و ریلی امکان‌پذیر است؛ که البته از متداول‌ترین روش‌های حمل و نقل کالاها در سراسر دنیاست.

کامیون‌ها که نقش اصلی را در روش حمل و نقل جاده‌ای دارند توسط شرکت‌های حمل و نقل بین المللی نیز به کار گرفته می‌شوند.

این روش مزایایی همچون ارزان بودن و مقرون به صرفه بودن را به همراه دارد و در جهت ارسال کالاها به کشورهای مجاور و دارای مسیر کوتاه انتخابی بسیار مناسب است.

اما برای کشورهای دوردست معمولاً گزینه مناسبی نیست و امکان فساد یا خرابی برخی کالاها در مسیر طولانی وجود دارد.

از مزایای روش ریلی می‌توان به این نکته اشاره کرد که معمولاً هزینه حمل در این روش در مقایسه با روش‌های هوایی و دریایی کمتر بوده و معمولا از امنیت بالایی برخوردار است.

اما عموما برای بسیاری از کشورها ممکن است حمل برخی کالاها امکان‌پذیر نباشد.

امروزه با صورت گرفتن تغییرات بسیاری در صنعت حمل و نقل و تجارت بین‌الملل ممکن است در هنگام واردات یا صادرات برخی کالاها یا محصولات امکان ارسال مستقیم به کالا از کشور مبدا به کشور مقصد وجود نداشته باشد که البته این موضوع متاثر از عوامل گوناگونی است و بنابراین در جهت حمل و نقل کالاها در چنین شرایطی تجار یا شرکت‌های حمل و نقل بین المللی ابتدا کالای خود را به یک کشور واسطه یا میانی منتقل می‌کنند و پس از آن با ایجاد تغییر در وسیله حمل و نقل محموله را به کشور مقصد یعنی کشور نهایی می‌رسانند.

این عمل بازرگانان و فعالان صنعت حمل و نقل بین المللی با اصطلاح ترانشیپ شناخته می‌شود که در راستای دور زدن تحریم‌های بین‌المللی علیه کشور مقصد، یا کاهش هزینه‌های مربوط به حمل و نقل کالاها صورت می‌گیرد.

این نوع از فرایند حمل و نقل کالاها زمانی اتخاذ می‌شود که هیچ گونه مسیر مستقیم و بی‌واسطه‌ای جهت ارسال کالا به مقصد وجود نداشته یا الزامی در جهت تغییر مسیر وجود داشته باشد مثلاً محموله از کشتی تخلیه شده و در میانه راه برای رسیدن به مقصد نهایی از هواپیما استفاده شود.

در انتخاب روش حمل و نقل بین‌المللی عوامل مختلفی اثرگذار هستند از جمله این عوامل می‌توان به مسافت جغرافیایی بین دو کشور مبدا و مقصد اشاره کرد بنابراین برای برخی مسافت‌های طولانی روش‌های حمل و نقل هوایی یا دریایی گزینه مناسب‌تری هستند در حالی که برای مسافت‌های کوتاه بین کشورهای همسایه استفاده از روش حمل و نقل جاده‌ای مورد تایید است.

همچنین صادر کنندگان یا وارد کنندگان کالاهای مختلف باید هزینه‌های مربوط به حمل و نقل و همچنین هزینه‌های مربوط به تشریفات واردات از جمله گمرک را در نظر بگیرند بنابراین ممکن است حمل و نقل هوایی برای انتقال برخی کالاها به جهت هزینه بالایی که دارد انتخاب مناسبی نباشد.

نوع کالا نیز در انتخاب روش حمل و نقل نقش موثری دارد چرا که ممکن است برخی کالاها به دلیل حساسیت‌های مربوط به دما یا شرایط خاص نگهداری الزاماً باید در سریع‌ترین زمان و یا در شرایط خاصی ارسال شوند که ممکن است روش حمل و نقل هوایی برای آن‌ها مناسب به نظر آید.

مقررات گمرکی نیز از دیگر عوامل اثرگذار بر انتخاب روش حمل و نقل کالاها به صورت بین المللی است؛ شرکت‌های حمل و نقل بین المللی باید وضعیت زیرساخت‌ها در کشورهای مختلف از جمله بنادر فرودگاه‌ها و شبکه‌های حمل و نقل دریایی را بررسی کرده و در نظر داشته باشند.

همچنین عوامل سیاسی و تحریم‌ها نیز می‌تواند بر روی تصمیم شرکت‌های حمل و نقل و صادرکنندگان کالاها اثرگذار باشد.

مراحل ارسال بار

مراحل مختلفی در جهت حمل و نقل بین‌المللی کالاها وجود دارد که در گام مرحله عدل‌بندی کالاها صورت می‌گیرد.

شرکت حمل و نقل بین المللی کالاها با دریافت کالاها و بارهای مرسوله ابتدا اقدام به عدل‌بندی یا بسته‌بندی آنها می‌کند. در این رابطه باید توجه داشت که هرگونه نکات ضروری در خصوص روش‌های عدل‌بندی باید توسط ارسال کننده به شرکت‌های حمل و نقل اطلاع رسانی شود اما به طور کلی مسئولیت‌های تخریب کالاهای ناشی از عدل‌بندی به روش غلط بر عهده شرکت حمل و نقل است.

پس از آن باید کالاهای بسته‌بندی شده با توجه به انتخاب روش‌های مناسب حمل و نقل توسط شرکت‌های حمل و نقل بارگیری شود تمام امور مربوط به این مراحل توسط شرکت‌های حمل و نقل کالاها صورت می‌گیرد.

در حمل و نقل بین المللی کالاها شرکت‌های فعال در این خصوص تعهد می‌دهند که در یک بازه زمانی مشخص کالاها را به صورت سالم به دست دریافت کننده برسانند.

هزینه‌های مربوط به جابجایی کالاها، انبارداری، تطبیق ارز و پرداخت مالیات‌ها و… به واسطه شرکت حمل و نقل و توسط فروشنده یا دریافت کننده کالاها بنا به توافق صورت گرفته در قرارداد پرداخت می‌شود.

در مرحله بعد ترخیص کالاهای وارداتی صورت می‌گیرد؛ فرایند ترخیص کالاها پیش از رسیدن مرسوله آغاز می‌شود و اسناد و مدارک الزامی مورد نیاز که در قانون تعیین شده است جهت ترخیص کالا از گمرک ارائه می‌گردد.

جهت ترخیص کالاها از گمرک رعایت اصول و همراه داشتن مدارک و اسنادی از جمله سند ترخیصی ضرورت دارد.

ترخیص کالا از گمرک پس از طی مراحلی انجام می‌شود که یکی از این مراحل ارائه اسناد قانونی است که توسط شرکت حمل و نقل برای بازرگانان صادر می‌شود که تحت عنوان برگه ترخیصیه گمرک شناخته می‌شود در واقع برای عبور کالاها از گمرک صاحب کالا وظیفه دارد سند یا حواله‌ای را تحت عنوان ترخیصیه به گمرک ارائه کند این سند توسط شرکت حمل و نقل کالا برای تجار و بازرگانان صادر می‌شود که در جهت ترخیص کالا از گمرک همراه داشتن آن الزامی است.

همچنین در این مرحله ارائه قبض انبار گمرک یا قبض رسید که به عنوان سندی است که توسط انباردار گمرک صادر می‌شود جهت تحویل گرفتن کالاهای وارداتی با مشخصات معلوم الزامی است.

قبض انبار گمرک از مهمترین اسناد بازرگانی در واردات کالاها بوده و اطلاعاتی همچون محل دقیق انبار، تاریخ رسید و تعداد متوالی رسیدها و اطلاعات مربوط به بسته‌بندی کالاها و… را در بر می‌گیرد.

در تعریف عوارض گمرکی می‌توان به این نکته اشاره کرد که نوعی مالیات غیر مستقیم است که بر کالاها در زمان واردات صادرات و در زمان انجام هرگونه تجارت بین‌المللی تعیین و اعمال می‌شود.

همچنین باید در نظر داشت که در تعیین میزان و مبلغ این عوارض و تعرفه گمرکی عوامل مختلفی همچون عوامل سیاسی اقتصادی و غیره اثرگذار هستند.

در حمل و نقل بین المللی کالاهای مختلف هنگامی که محموله به کشور مقصد می‌رسد جهت عبور از مرز آن کشور ابتدا در گمرک مراحل قانونی و تشریفات گمرکی طی می‌شود که تعیین و پرداخت عوارض گمرکی از جمله مهم‌ترین فاکتورهای ترخیص کالا در هنگام واردات یک کالا به کشور است.

اصولا ترخیص کالاها به واسطه وکیل یا نماینده متخصص از جانب شرکت‌های حمل و نقل صورت می‌گیرد.

جهت ارسال کالاهای مختلف باید در نظر داشت که آن کالاهایی که قصد ارسال آن را داریم باید از جمله کالاهای مجاز برای ارسال باشد چرا که امکان ارسال کالای ممنوعه وجود ندارد.

همچنین باید با در نظر گرفتن معایب و مزایای روش‌های مختلف ارسال کالا، روش مناسب را با توجه به بودجه، زمان، نوع بار و مقصد انتخاب کرد.

از دیگر موضوعات قابل توجه، اسناد و مدارک گمرکی است که در این گفتار نیز به آن اشاره کردیم از جمله آنها می‌توان به گواهی مبدا، پکینگ لیست و.. اشاره کرد.

از دیگر مدارکی که در جهت ترخیص کالا از گمرک ارائه کردن آن الزامی است اظهارنامه گمرکی است که در واقع شامل مشخصات مربوط به کالا می‌شود و دارای کد تعرفه گمرکی است.

بیمه نامه، بارنامه، فاکتور خرید، پیش فاکتور، گواهی مبدا گواهی استاندارد و بهداشت و.. از جمله اسنادی است که هنگام ترخیص کالا از گمرک بایستی موجود باشد و ارائه شود.

از دیگر مدارکی که در تمام مراحل حمل و نقل کالاها مورد بررسی قرار می‌گیرد گواهی مبدا است که بیانگر نام کشور تولید کننده یا ارسال کننده کالای مورد نظر است که در مراحل مختلفی کنترل و بررسی می‌گردد.

پس از آزادسازی و ترخیص کالا از گمرک، محموله آماده تحویل به خریدار است همانطور که پیش از این نیز اشاره کردیم، هزینه‌های مربوط به ارسال و تخلیه کالاها مطابق توافق صورت گرفته بین طرفین در قرارداد پرداخت می‌شود.

در مرحله پایانی باید محموله تخلیه شده و به محل حضور خریدار (دریافت کننده) منتقل شود.