صنعت بازی‌های ویدیویی در کشور ما به دلایل مشکلات ناشی از تحریم‌های خارجی با مشکلات زیادی رو به رو است. اخیرا نیز رویکرد بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای مشکلات فراوانی را برای بازی‌سازان در داخل کشور ایجاد کرده است. از همین رو جمع زیادی از بازی‌سازان ایرانی با تشکیل کارزار بازی سازان و انتشار بیانه‌ای خواهان رفع موانع ایجاد شده و تغییر رویکرد بنیاد شده‌اند.
در این بیانیه تا این لحظه بیش از 1400 نفر آن را امضا کرده‌اند، آمده است که اقدامات بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای موجب ایجاد «ساختارهای نظارتی دست‌وپاگیر» و «حذف تنوع فرهنگی از بازی‌های تولیدی» می‌شود و همچنین «مکتوب نبودن معیارهای ممیزی» نیز از دیگر مواردی بود که در این بیانیه به آن اشاره شده بود.
ما در پی اس آرنا به عنوان یک رسانه در حوزه بازی‌های ویدیوی وظیفه‌ی خود دیدیم که گزارشی از کارزار بازی سازان تهیه کنیم و حمایت خود را از بازی‌سازان داخلی نشان دهیم. به همین جهت تیم پی اس آرنا گپ و گفتی با چندی از فعالان صنعت بازی‌های ویدیویی در ایران درباره کارزار بازی سازان انجام داده است که در قالب قسمتی از سری پادکست‌های گپ و گفت برای شما قرار داده‌ایم. در ادامه می‌توانید این پادکست را گوش کنید. همینطور خلاصه‌ای از این مصاحبه‌ها را در این مطلب قرار دادیم که در صورت دلخواه می‌توانید آن را بخوانید.
طراح هویت بصری و کاور: لیلا امینی
اگر مایلید این پادکست را در کست باکس گوش کنید، می‌توانید با کلیک روی این لینک به کست باکس منتقل شوید و این پادکست را در آنجا بشنوید. همچنین هم برای شنیدن این پادکست در پادبین، روی این لینک کلیک کنید.
اگر تاکنون این کارزار بازی سازان را امضا نکرده‌اید، می‌توانید از طریق این لینک به سایت کارزار مراجعه و آن را امضا کنید.
امین شهیدی، مدیر استودیو بلک کیوب گیمز:
تغییر رویه و سختگیری‌های بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای تقریبا از اوایل سال 99 شروع شد. بعد از افزایش فشارها روی بازی‌سازان ما شروع به پیگیری قضایا کردیم و با جمعی از بازی‌سازان که تقریبا شامل 42 استودیو می‌شد، بیانیه‌ای را به صورت غیر عمومی برای اعتراض به بنیاد تهیه کردیم ولی در مجموع تغییری در رویکرد بنیاد به وجود نیامد.
پس از این اتفاقات تصمیم گرفتیم که همگی با هم متحد شویم و کارازاری را راه بیندازیم که کمی عمومی‌تر به مطالبات خود رسیدگی کنیم. تقریبا همه فعالان حوزه گیم با هم یک‌‌صدا شدیم تا صدای خود را حداقل به گوش رسانه‌های داخلی برسانیم.
بنیاد هیچ مصداقی برای اعمال ممیزی ندارد.
مسئولین بنیاد ادعا می‌کنند که آن‌ها قوانینی را اجرا می‌کنند که سابقا از روی کم کاری اجرا نمی‌کردند. مشکل اینجاست که آن‌ها هیچ اصولی را برای ما بازی‌سازان تعریف نمی‌کنند و مشخص نمی‌کنند که ما باید از چه قواعدی پیروی کنیم. بنیاد صرفا به مباحث کلی مثل عدم وجود خشونت و موضوعات اعتقادی اشاره می‌کند اما هیچ مصداقی برای ما نمی‌آورد.
مصداق ما برای ساخت یک بازی چیست؟ صدا و سیما؟ سینما و تئاتر؟ اگر آنقدر که می‌گویند پوشش خانم‌ها برای‌شان مهم است پس چرا فیلم‌های خارجی در تلویزیون پخش می‌شود؟
بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای جایی است که باید از بازی‌سازان حمایت کند نه این که به مانعی از هزاران مانع ما تبدیل شود. متاسفانه شورای نظارت بر بازی‌ها عضوی ندارد که خودش یک بازی‌ساز باشد یا اگر هم داشته باشد کسی نیست که برای همه شناس باشد. همین موارد موجب به وجود آمدن نگاه سلیقه‌ای و غیر تخصصی می‌شود.
سال 99 به عنوان سال «جهش تولید» نامیده شد و سال 1400 نیز سال «تولید، پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌ها» است. همچنین از سمت ریاست جمهوری اعلام شد که نباید تولیدات به خاطر مجوزهای مختلف متوقف شوند. با این حال می‌بینیم که رویکرد بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای کاملا مغایر با صحبت‌های رهبر معظم انقلاب و ریاست محترم جمهوری است.
بنیاد باید بداند که ما بازی‌سازها هم دغدغه فرهنگی داریم. ما کارزار بازی سازان را راه انداختیم تا بتوانیم باعث شویم امورات از طریق کمیسیون پیگیری شوند تا صدای ما بلندتر از قبل به گوش مسئولین برسد. متاسفانه بنیاد هیچ تعاملی با ما ندارد و امیدوارم که در آینده رویکرد آن‌ها دست‌خوش تغییرات شود و تعامل مسئولین بنیاد با بازی‌سازان افزایش یابد.
امیرحسین فصیحی، مدیرعامل استودیو فن‌افزار:
تشکیل کارزار بازی سازان با دو هدف اصلی همراه بود. ما قصد داشتیم تغییراتی در سرعت صدور مجوز ایجاد کنیم و موجب تسریع این فرایند شویم. همچنین می‌خواستیم که بنیاد درباره اصول و قواعد خود شفاف‌سازی کند زیرا این طور به نظر می‌رسد که تصمیم گیری‌ها کاملا سلیقه‌ای هستند.
دو بازی از استودیوی ما به دلایل مختلف از دسترس خارج شدند. یکی از آن‌ها به نام فرزندان مورتا پس از اصلاح قوانین گفته شده به دلیل افت کیفیت ممنوع شد. با این حال هیچ قانونی نیست که این اقدام بنیاد را تایید کند.
بزرگترین مشکل این است که بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای متولی صنعت بازی‌های ویدیویی در ایران است و هیچ ارگان دیگری در این حوزه دخالت ندارد. صنعت گیم از بخش‌های مختلفی مثل بخش‌های فنی، فرهنگی، توسعه صادرات و کسب و کار تشکیل شده است. در اینجا بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای صرفا یک نهاد فرهنگی است و تنها دغدغه‌ی مباحث فرهنگی را دارد. این نهاد هیچ درکی از بحث‌های مربوط به اشتغال و اقتصاد ندارد و این موضوع تبدیل به یک مشکل برای بازی‌سازان شده است.
بزرگترین مشکل این است که بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای متولی صنعت بازی‌های ویدیویی در ایران است و هیچ ارگان دیگری در این حوزه دخالت ندارد.
اگر چندین نهاد مختلف در این زمینه فعالیت می‌کردند، صنعت بازی‌های ویدیویی در ایران هم از نظر فرهنگی رشد می‌کرد و هم از نظر کیفیت تولیدات بهبود می‌یافت.
تغییر مدیریت بنیاد موجب شده که رویکرد آن‌ها نیز دست‌خوش تغییرات قابل توجهی شود و همین موضوع نشان می‌دهد که اقدامات این نهاد کاملا سلیقه‌ای است. اقدامات اخیر بنیاد هم احتمالا مقطعی باشند و با مدیریت افراد جدید سر و شکلی متفاوت به خود بگیرند.
همه ما که در زمینه‌های مربوط به صنعت بازی‌های ویدیویی فعالیت می‌کنیم باید وضعیت کنونی را به شکلی منصفانه نقد کنیم. اگر اهالی صنعت گیم ایران با هم متحد باشند قطعا می‌توانند اتفاقات خوبی را رقم بزنند.
طه رسولی، مدیر نشر استودیو آوا گیمز:
ما انتظار نداریم که کارزار بازی سازان تغییرات کلانی در سطح مدیریت ایجاد کند و بیشتر هدف‌مان آگاه‌سازی و اطلاع‌رسانی از شرایط موجود بود.
مشکل اصلی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای این است که به هیچ عنوان شفاف‌سازی نمی‌کند که چه اصول و قواعدی باید توسط بازی‌سازان رعایت شود. اگر این اقدام از سوی بنیاد صورت بگیرد، سرعت رسیدگی به پروژه‌ها و انجام کارهای دیگر نیز به مقدار قابل توجهی بهبود پیدا می‌کند.
متاسفانه بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای «قانون» را سپر گفت و گو کرده و اجازه نمی‌دهد که گفتمان مفیدی بین بازی‌سازان و بنیاد صورت بگیرد. آن‌ها باید به خواسته‌های ما رسیدگی کنند و تلاش کنند تا مانع‌زدایی انجام بگیرد نه اینکه خودشان مانع‌تراشی کنند.
امیدوارم آن‌ها تغییراتی در رویکرد خود لحاظ کنند و از خود انعطاف‌پذیری بیشتری نشان دهند تا تعامل بهتری بین بازی‌سازان و بنیاد صورت بگیرد.
متاسفانه بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای «قانون» را سپر گفت و گو کرده و اجازه نمی‌دهد که گفتمان مفیدی بین بازی‌سازان و بنیاد صورت بگیرد.
ارغوان انصاری، عضو تیم تولید استودیو فانوس:
این کارزار بازی سازان تشکیل شده از بسیاری جهات مفید است و یکی از مهم‌ترین فایده‌های آن، آشنا شدن بیشتر فعالان حوزه بازی‌های ویدیویی با یکدیگر بود. همچنین این کارزار نشان داد که بازی‌سازها با تمامی محدودیت‌های غیر منصفانه کنار نمی‌آیند و در برابر آن‌ها واکنش نشان می‌دهند.
ممیزی‌های بنیاد سلیقه‌ای است و هیچ معیاری ندارد.
متاسفانه به نظر می‌رسد مسئولین بنیاد هیچ قاعده و قانونی برای خود ندارند و اعمال‌شان صرفا سلیقه‌ای است. بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای باید درمورد اقدامات‌اش شفاف‌سازی کند و اعلام کند که رویکردش بر چه پایه و اساسی استوار است. آن‌ها هیچ اصل یا قاعده‌ای کلی برای بازی‌سازان مشخص نکرده‌اند که ما از آن قوانین پیروی کنیم.
ما از بنیاد انتظار داریم که وقتی پروژه‌ای را برای‌شان می‌فرستیم پس از زمان مشخصی بازخورد خود را اعلام کنند. این کار موجب کاهش هزینه‌های مالی ما می‌شود و کمک می‌کند کارها در کم‌ترین زمان ممکن پیگیری شوند.
بنیاد ادعا می‌کند که ما هیچ دخالتی در حذف بازی‌ها از استورهای مختلف نداشته‌ایم. اگر آن‌ها دخالتی نداشته‌اند که آن هم بعید به نظر می‌رسد، باید در رفع مشکلات پیش‌قدم شوند و از بازی‌سازان حمایت کنند.
جای تاسف است که تحریم‌های خارجی و حالا هم موانع و مشکلات داخلی موجب شده که بسیاری از افراد مهم و باتجربه‌ی صنعت بازی‌سازی ایران در سال‌های اخیر به خارج از کشور مهاجرت کنند.
امیررضا انواری، مدیر استودیو پاپاتا:
رویکرد بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در یک سال گذشته به نحوی بوده که نه‌تنها حامی بازی‌سازان نبوده بلکه متاسفانه به سدی تبدیل شده است برای جلوگیری از پیشرفت آن‌ها. در واقع می‌توان گفت که بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای تنها متولی قانونی و حقوقی مربوط به بازی‌های ویدیویی در داخل کشور است و خودش مستقیما مجوزهای ساخت بازی را برای بازی‌سازان صادر می‌کند.
با این حال عجیب است که در یک سال گذشته دو بازی از استودیو ما که قبلا منتشر شده بودند از دسترس خارج شدند. چند سال از زمان عرضه این بازی‌ها که کاربران زیادی داشتند می‌گذشت و تا همین یک سال گذشته هیچ مشکلی برای آن‌ها پیش نیامده بود. ما مشکل را پیگیری کردیم و به ما گفته شد که حذف بازی‌ها به دستور کارگروه مصادیق مجرمانه انجام شده است. متاسفانه پیش از حذف این دو بازی هیچ اخطاری از سوی مصادیق مجرمانه برای ما ارسال نشد و عجیب اینجاست که این بازی‌ها که سابقا با مجوز همین بنیاد منتشر شده‌اند، حالا پس از چند سال برچسب مشکل‌دار خورده‌اند.
مشکلاتی که از یکی از بازی‌های ما گرفته بودند مربوط به بحث حجاب بود. ما یک کاراکتر زن داشتیم که لباس ورزشی پوشیده بود و حجاب کامل داشت. اما این مسئله از دید بنیاد دارای مشکل بود و ما مجبور شدیم آن شخصیت را به یک خانوم با پوشش مقنعه و مانتو تبدیل کنیم که هیچ ارتباطی به بازی نداشت. علاوه‌بر این ما مجبور شدیم که آواتارهایی با تصویر زنان را تغییر دهیم. همچنین مشکلاتی را در بخش سیستم اقتصادی بازی تشخیص داده بودند و با برخی از الفاظ نیز مشکل داشتند. مشکل بنیاد با دیگر بازی ما نیز این بود که برخی از شخصیت‌های مرد در بازی خالکوبی داشتند. این کار بنیاد ممکن است در نهایت به حذف زن‌ها از بازی‌های ویدیویی که مخاطب میلیونی دارند بینجامد که دغدغه بسیاری مهم و مشکل بغرنجی است.
ما این مسئله را پیگیری کردیم و مسئولین ما را به واحد نظارت ارجاع دادند. به ما گفته شد که برای دو بازی حذف شده باید پس از انجام اصلاحات مجوز جداگانه دریافت کنیم. نهایتا ما توانستیم یکی از بازی‌ها را برگردانیم و بازی دیگر هنوز درحال پیگیری است.
ممیزی‌های بنیاد درباره حجاب زن‌ها ممکن است در نهایت به حذف زن‌ها از بازی‌های ویدیویی که مخاطب میلیونی دارند بینجامد که دغدغه بسیاری مهم و مشکل بغرنجی است.
بنیاد اخیرا لیست ممیزی خود را شدیدا گسترش داده است و دقیقا هم مشخص نیست چه چیزی از سازندگان می‌خواهند. به نظر می‌رسد عرف جامعه با چیزی که بنیاد از بازی‌سازان می‌خواهد مغایرت دارد. آن‌ها باید این را بدانند که ما روی بازی‌مان سرمایه‌گذاری می‌کنیم و نمی‌توان با این درصد موفقیت پایین در پروژه دغدغه بحث‌های بنیاد را هم داشت. آن‌ها به طور کامل به بازی‌سازها دسترسی دارند اما به نظر نمی‌رسد کسی از واحد نظارت تاکنون پای خود را در استودیوها بازی‌سازی ایران گذاشته باشد.
باید بدانید که کسی در ایران نیست که بگوید من نیازی به مجوز ندارم و بخواهد برخلاف قوانین فعالیت کند. وضعیتی که الان در ایران به وجود آمده تنها موجب سرخوردگی و ناامیدی افراد فعال در حوزه گیم می‌شود.
ما در حال حاضر وضعیت مطلوبی نداریم و به دلیل تحریم‌های خارجی باید بدون شناسایی هویت فعالیت خارجی داشته باشیم و از سمت دیگر بنیاد هم درحال ساختن موانع داخلی برای ماست. همین مسائل موجب شده که در چند سال اخیر سیل عظیمی از افراد این صنعت مجبور به مهاجرت شوند. بازار بازی‌های ویدیویی در داخل کشور با روی کار آمدن بازی‌های موبایلی داشت مقداری پیشرفت را در خود می‌دید اما رویکرد اخیر بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای موجب جلوگیری از این پیشرفت می‌شود.
بنیاد باید بداند که بازی‌سازها هم خودشان دغدغه فرهنگی دارند و به طور مثال ما تاکنون بازی‌هایی درمورد دفاع مقدس و مدافعین حرم ساخته‌ایم و از کسی نیز برای ساخت آن‌ها سفارش نگرفته‌ایم. اما واقعا نمی‌شود یک سبک یا موضوع را همیشه کار کرد و باید تنوع ژانری و فرهنگی در بازی‌ها وجود داشته باشد.
من حامی کارزار بازی سازان هستم زیرا موجب شده که همه ما گرد هم بیاییم و حرفی واحد را به گوش مسئولین برسانیم. بنیاد باید به بازی‌سازان احترام بگذارد و ما را به رسمیت بشناسد. اگر بنیاد نگاه از بالا به پایین خود را کنار بگذارد بسیاری از مشکلات از بین می‌روند.
وحید آرمان، از مؤسسین استودیو پیکسلف:
تشکیل کارزار بازی سازان اقدام بسیار خوبی بود و نشان داد که فعالان حوزه بازی‌سازی در داخل کشور با هم متحد هستند. این اقدام موجب می‌شود که مسئولین بنیاد این موضوع را درک کنند که اعتراضات مربوط به افراد خاصی نمی‌شود و همه‌ی بازی‌سازان با رویکردشان مشکل دارند.
موضع بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای شفاف نیست و اصول و قواعد مشخصی را به بازی‌سازان ابلاغ نمی‌کند. تنها نتیجه‌ای که اقدامات اخیر بنیاد به بار می‌آورد، افزایش دغدغه‌های ذهنی برای افرادی است که باید بیشتر تمرکز خود را روی ساخت بازی‌شان بگذارند. ممکن است برخی از بازی‌ها به صورت ماهیانه سه بار به‌روزرسانی دریافت کنند و این اصلا ساده نیست که ما بخواهیم برای هر آپدیت مجوز جداگانه بگیریم. این اقدام‌ها بسیار زمان‌بر هستند و موجب کاهش بازدهی استودیوهای سازنده می‌شوند.
بنیاد در دو یا سه سال گذشته رویکرد قابل قبولی داشت و برخی از بخش‌های آن هنوز هم واقعا مفید هستند اما برخی بخش‌ها صرفا برای بازی‌سازان مانع‌تراشی می‌کنند. رویکرد اخیر بنیاد قدرت رقابت را از فعالان داخلی می‌گیرد زیرا می‌توان دید که بازی‌های خارجی با مسائل مشابه، بدون هیچ مشکلی به فعالیت خود ادامه می‌دهند اما نمونه‌های داخلی از دسترس خارج می‌شوند یا اصلا مجوز نمی‌گیرند.
ایجاد این مشکلات از سوی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای موجب می‌شود که بازی‌سازان بیشتر به فکر مهاجرت بیفتند یا فعالیت خود را به شکل فریلنسری از داخل کشور ادامه دهند. این اتفاقات در سال‌های آینده چیزی به جز کاهش تولیدات و از بین رفتن خلاقیت را در بر ندارد.
امیدوارم بنیاد رویکرد خود را تغییر دهند و در آینده تعامل بیشتری با بازی‌سازان داشته باشد. بنیاد باید حامی بازی‌سازان باشد و نه سدی برای راه‌شان.
این بود مصاحبه‌ی رسانه پی اس آرنا با جمعی از فعالان حوزه بازی‌های ویدیویی در ایران. امیدواریم این مشکلات و موانع ایجاد شده برای بازی‌سازان داخلی هرچه زودتر رفع شوند و رویکرد بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای کمی به سمت حمایت از بازی‌سازان متمایل شود. بازی‌های ویدیویی نقش پر رنگی در دنیای امروز ایفا می‌کنند. در کشور ما نیز اگر به صنعت بازی‌های ویدیویی به اندازه کافی اهمیت داده شود، این صنعت می‌تواند نقشی محوری در زمینه‌های فرهنگی و اقتصادی داشته باشد.
شما درباره‌ی کارزار بازی سازان چه فکر می‌کنید؟ آیا به این کارزار پیوسته‌اید و با آن موافق هستید؟ نظر شما راجع به رویکرد بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای چیست؟ نظرات خود را در قسمت کامنت‌ها با ما به اشتراک بگذارید.
